4 �dania zmęczeniowe metali
0

4.8.3. Określanie orientacyjnej jwartości Z_ge na podstawie pomiarów strzałki ugięcia próbki wspornikowej

Kolejność czynności jest następująca:

o zmierzyć wymiary próbki, .    .    •

» zamocować próbkę w .uchwycie maszyny tak, by wartość bicia” nie przekraczała 0,02 mm,    j    .

° zawiesić na swobodnym końcu próbki wieszak z łożyskiem obciążającym i zamocować łożysko specjalną nakrętką, j    •

^Q ustawić na obudowie łożyska obciążającego końcówkę czujnika zegarowego, - ’• * o uruchomić silnik utządzenia,    j

o obciążać próbkę skokowo, każdorazowo notując wskazania' czujnika; pomiar przerwać przy takiej wartości obciążam a, która będzie wywoływała przyrost wskazań czujnika z upływem czasu („płynięcie dynamiczne”),

° odciążyć próbkę, .    |

o wyłączyć dopływ prądu do silnika. -

Po zakończeniu badania należy sporządzić wykres /(cw) l na jego podstawie wyznaczyć orientacyjną wartość Z_s„.    j

Literatura

[1]    PN-76/H-04325. Badani* metali na zmiecenie. Pojęcia podstawowe I ogólne wytyczne przygoIowa-

nia próbek orni przeprowadzenia prób. I -    '

[2]    PN-76/H-04326. Badanie metali na zmiecenie. Próba zginania.    ■    • • '•

13] PN-74/H-04327. Badanie metali na zmęczenie. Próba osiowego roicląganio-śclzkanla przy stałym

cyklu obciążeń zewnętrznych. ..    _    *

(4]    PN-84/H-04662. Żeliwo t staliwo. Badan a na zmęczenie.    •.    '

(5]    DYLĄG Z., ORŁOŚ Z., Wytrzymałość v lęaenlowa materiałów. Warszawa, WNT, 1962.

(6] KATARZYŃSKI S, 1COCAŃDA S., ZAKRZEWSKI    Badanie wlasnoicl mechanicznych metali. Warszawa, WNT, 1967.

(7] KOCAŃDA S., Zmęczeniowe pękanie m :tali, Warszawa, WNT, 1985.    •

(8]    KOCAŃDA S„ SZALA J.. Podstawy ab /czert zmęczentawych, VJarszawa, T“WN. 1985.

19] DYLĄG Z, ORŁOŚ Z, H'ytrzymałóii z nęczenlowa materiałów. 'Warszawa, WNT. 1962.

[ 10] NIEżGODZtŃSKI M. E., NIEZGOD&NSK1 T., Obliczenia zmęczeniowe elementów maszyn, War szawn, PWN, 1973.    ,

[11] ŻUCHOWSKI R., (red.) Laboratorium .: wytrzymałości materiałów, Wrocław, Wydawnictwo Poił

techniki Wrocławskiej, 1988.

5. BADANIA ZMĘCZENIOWE TWORZYW SZTUCZNYCH

5.1. Wprowadzenie

Zmęczeniem materiału nazywany jest proces zmian występujący pod wpływem okresowo zmiennych naprężeń lub odkształceń, które mogą doprowadzić do jego zniszczenia.

Badania zmęczenia tworzyw.sztucznych prowadzi się zwykle na odpowiednio ukształtowanych próbkach bez karbu. Najczęściej poddaje się je sinusoidalnie zmiennym obciążeniom rozciągającym, zginającym lub skręcającym. Badania przy innych (niesinusoidalnych) cyklach obciążenia, jak również badania w złożonych stanach naprężenia lub odkształcenia, prowadzone są znacznie rzadziej, w specjalnie uzasadnionych przypadkach.

"W rozdziale 4 padano niezbędno wiadomości podstawowe dotyczące problematyki zmęczenia metali. Informacje te są w większości aktualne i obowiązujące również dla tworzyw sztucznych. Najważniejsze różnice wynikające ze specyfiki tworzyw sztuoz-nych omówiono krótko w następnym podrozdziale.

5.2. Specyfika badań zmęczeniowych tworzyw sztucznych

Badania zmęczeniowe tworzyw sztucznych wzorowane są w zasadzie na metodach stosowanych do badań metali, co jest zrozumiałe, jeśli weźmie się pod uwagę aspe. historyczny. Badania te są jednak znacznie bardziej skomplikowane ze względu następujące specyficzne właściwości tworzyw sztucznych: a właściwości reologiczne (pełzanie i relaksacja naprężeń),

• bardzo mała (w porównaniu z metalami) przewodność cieplna,

® znaczna powierzchnia pętli histerezy,

° mała sztywność, a co za tym idzie-duże odkształcenia w procesie obci; tania,

o duża czułość na zmiany temperatury, Wilgotności, przerwy w obciążaniu itp.