4

homilopatia. Wydaje się jednak, że teza o istnieniu homilopatii u jednostek niepełnosprawnych wymaga dalszych dowodów empirycznych w badaniach prowadzonych wśród osób z innym typem kalectwa lub z różnymi, przewlekłymi schorzeniami somatycznymi.

Stwierdzenie występowania zmian osobowościowych w efekcie niepełnosprawności nie jest naturalnie równoznaczne z akceptacją homilopatii, jako odrębnej postaci patologii osobowości. Należy wyraźnie podkreślić, że wydzielenie homilopatii z grupy zaburzeń osobowości nie jest niczym uzasadnione, zwłaszcza iż większość wymienianych w publikowanych pracach badawczych ccch, mieści się w powszechnie przyjętym pojęciu osobowości paranoicznej. Poza tym, tendencja do uproszczonego, sztywnego łączenia niepełnosprawności z trwałymi cechami osobowości, często negatywnie ocenianymi społecznie, stała się podstawą do podobnego myślenia w życiu codziennym, co - jako typowy przykład naznaczania i stygmatyzacji (Goffman, 1973) - utrudnia inwalidom prawidłowe przystosowaniesię do środowiska i nie ułatwia procesu ich rehabilitacji. Jak słusznie bowiem akcentuje Kowalik (1991, s. 460), "trudno zgodzić się na tak proste związki między sferami somatyczną i psychiczną".

i

Bibliografia

•    Bilikiewicz T.: Psychiatria kliniczna. Wyd. 7 (pod red. A. Bilikiewicza), PZWL, Warszawa 1989, t. 2.

•    Cwynar S.: Psychopatie i inne zaburzenia osobowości. W: J. Jarosz, S. Cwynar (red.): Podstawy psychiatrii. Wyd. 3, PZWL, Warszawa 1980, s. 216-232.

•    Engel G.: Psychological development in health and disease. Saunders, Philadelphia 1962.

•    Garett J. F., Levine E. S. (red.): Praktyka psychologiczna w rehabilitacji inwalidów. PZWL, Warszawa 1972.

•    Goffman E.: Stigma. Pelican Books, Harmondsworth 1973.

•    Hulek A., Larkowa H. (red.): Problemy psychologiczne w rehabilitacji inwalidów. PZWL, Warszawa 1974, t. 3.

•    Jakubik A.: Mit osobowości pogranicznej. W: A. Grochowska, A. Jakubik, 1. M. Marcysiak, S. Siek, A. Strzalecki, J. Terelak (red.): Studia z psychologii. Tom VII. Wyd. ATK, Warszawa 1996, s. 303-316.

•    Jakubik A.: Zaburzenia osobowości. WL PZWL, Warszawa 1997.

•    Jakubik A.: Osobowość aleksytymiczna. W: A. Grocjidwska (red.): Wokół psychologii

osobowości. UKSW, Warszawa 2002, s. 65-73.

•    Jakubik A., Szwarc K.: Homilopatia. Problemy Rehabilitacji Zawodowej, 1989, 3, 17-23.

•    Kerr N.: Understanding the process of adjustment to disability. W: J. Stubbins (ed.): Social and psychological aspects of disability. University Park Press, Baltimore 1977.

•    Kowalik S.: Wybrane psychospołeczne problemy niepełnosprawności i rehabilitacji. W:

H. Sęk (red.): Społeczna psychologia kliniczna. PWN, Warszawa 1991, s. 446-471.

•    Kraepelin E.: Psychiatrie. Wyd. 7, Barth, Leipzig 1915.

•    Kwatyra M. M.: Obraz własnej osoby a wystąpienie zaburzeń w zachowaniu dziecka przewlekle chorego. UMK, Toruń 1981 (praca magisterska).

4