6

40 Nowoczesna elektroterapia. Wybór zagadnień

W grupie metod z elektrodami implantowanymi prawic we wszystkich przypadkach autorzy stosują bodźce o przebiegach prostokątnych [9,25,59,86.109,121,125,128,152], rzadko innych |84). Metody te charakteryzuje duży rozrzut parametrów częstotliwościowych (od 1 do 120 Hz) przebiegów aplikowanych bodźców, przy czym niektórzy wykorzystują cały wy mieniony zakres [59,86,109,128), mm zaś ograniczony do kilkudziesięciu Hz (np. około 50 Hz do 100 Hz) [9,121,125] lub też tylko jedną wybraną częstotliwość (33 Hz) [125,152], Różny jest tez zakres amplitudy stosowanych napięć od 0,2 do 6V [109,121. 152] Bywają także autorzy w ogóle nic podający parametrów amplitudy [9,59,86,125,128].

Miejsca i okolice implantowania elektrod także różnią się między sobą. Jedni wszczepiają elektrody pod trzony kręgów sąsiadujących z miejscem uszkodzenia [84], inni nadoponowo w różnych okolicach, np dolnej przestrzeni lędźwiowej [121], od Thl do ThIO [125], od C2 do C4 [59], w okolicy stożka rdzeniowego [109], nadoponowo na różnych wysokościach [128,152], bądź nadoponowo monopolamic (jedna elektroda nadoponowo, druga w tkance podskórnej) [9,86] Niektóre prace dotyczą chorych jednorodnych pod względem rozpoznania, np. tylko przypadków pourazowych [9.109] lub tylko ze stwardnieniem rozsianym 1128,152], inne natomiast poddają stymulacji grupy mieszane, np. z porażeniem mózgowym i urazami [59] lub stwardnieniem rozsianym, urazami, miclopatią [86,121,125] itp W większości autorzy przytaczają pozytywne skutki clcktrostymulacji, choć kryteria oceny poprawy są bardzo różnorodne, subiektywne i często nieporównywalne Jedni jako kryterium przyjęli dużą poprawę neurologiczną w pewnym procencie przypadków [59,84,152], drudzy obniżenie spastyczności [109,121,125,128] lub jej czasową likwidację [9], bądź też wzrost wydolności chodzenia [86], poprawę ruchomości w stawach [59], redukcję dckalcyfikacji kości [109], poprawę stanu pęcherza neurogennego [128] itp Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzenia oraz niejednorodność metod stymutacyjnych, trudno porównać ze sobą wyniki leczenia u różnych autorów

4. Elektryczne zwalczanie

Chociaż teoretycznie można sądzić, ze najlepsze wyniki mogłyby dawać metody z elektrodami implamowanymi [64], to jednak w praktyce okazało się, że w wielu wypadkach leczenie tą metodą trzeba było przerwać |86,I37] ze względu na wystąpienie powikłań, takich jak przemieszczenie się elektrod i przewodów doprowadzających lub odczyn ze strony ustroju na implantat [36,86,109,128,137]

Elcktrostymulacja przczskóma (tzw. TENS) [89,91,92,142], często stosowana jako tzw. elcktrostymulacja funkcjonalna (FES) [31], ma za zadanie odtworzenie utraconej czynności efektorów w wyniku pobudzenia impulsami elektrycznymi mięśni lub zaopatrujących je nerwów, które utraciły naturalną impulsację fizjologiczną, ewentualnie usunięcie nadmiaru pobudzenia w porażeniach i niedowładach spa-stycznych [112.113].

Podobnie jak w przypadku clcktrostymulacji z elektrodami implantowanymi, w większości wykorzystuje się bodźce elektryczne o przebiegach prostokątnych [3,72,75,93,147], rzadko innych |84|. Metody te charakteryzuje duży rozrzut parametrów częstotliwościowych (od kilku do ponad 100 Hz) [3,72,75.84.93,147], Różnorodny jest także zakres amplitudy stosowanych napięć - od kilku do około 20V 172,75,931, oraz prądów - do 50 mA [3], a nawet do 100 mA 1147] Okolice aplikacji leż znacznie różnią się między sobą, Niektórzy preferują stymulację spastycznych mięśni kończyn [72,93,147], inni łączą ją z aplikacją na mięśnie odcinka lędźwiowego kręgosłupa lub pośladków [75], a ponadto stymulują okolicę kolana, by wpłynąć na obniżenie spastyczności jego prostowników [147], Dane te uzupełniają inne doniesienia [8,24,27,36.38,52,77,114,117,131,149|.

Ostatnio próbuje się wykorzystać elektro stymulację do wymuszenia postawy stojącej u paraplcgików [73,101).

Omówione tu prace wyraźnie wskazują na duże możliwości clcktrostymulacji w zwalczaniu spastyczności