4

OdlrqcojqCO

. 'JtliWM..'

tkfiwjjĄ

coc

w rodzicielskich

właściwych

typologii poą

l nląwłófcjwyęh

V(Xolu‘ • StoUlttłfe

k&»c&>łu>C[4l

(Jnlko]qco

Rys. f7. _s Model

. '■ . z nim, darzy je zaufaniem ji swobodą oraz uznaje jego

prawa i miejsce w rodzinie bez przeceniania czy niedoceniania jegó roli. Poszczególne z tych postaw mogą jedynie występować w różnym nasileniu u różnych osób: np. ktoś bardziej współdziała z dzieckiem, inny daje mu większą swobodę, jeszcze inny kładzie większy nacisk na demokratyczne współżycie w rodzinie.

Przy wyróżnieniu podanych właściwych postaw jako odrębnych głównych typów pomogła takie analiza głównych typów niewłaściwych postaw rodzicielskich, które jako „nieprawidłowe”, „zakłócające" wzajemne stosunki między rodzicami i dziećmi narzucają się obserwatorowi z większą siłą i są łatwiejszym obiektem do analizy.^Jak możemy odczytać z podanego modelu, każdej z wyróżnionych” postaw prawidłowych odpowiada przeciwna jej postawa nieprawidłowa, a więc akceptacji — odtrącenie, współdziałaniu — unikanie, rozumnej swobodzie — nadmierne ochranianie, .uznaniu praw — zbytnie wymaganie, zmuszanie, korygowanie. Jak widzimy, poszczególne postawy właściwe i niewłaściwe tworzą przeciwstawne pary, co ma znaczenie przy oddziaływaniu na postawy rodzicielskie, jak to wykażę w końcowej części pracy.

. -Równocześnie, jeśli zestawimy rys. 6 i 7, to okaże się,

że lewa strona obrazuje niewłaściwe postawy rodzicielskie, powstałe na podłożu nadmiernego dystansu uczuciowego wobec dziecka, a prawa — uformowane na podłożu nadmiernej koncentracji uczuciowej na nim. Nato-' miast góra prezentuje postawy związane z dominacją, a dół — postawy związane z uległością rodziców.

Prawidłowy kontakt z dzieckiem kształtuje się dzięki _zrównoważeniu..uczuciowemu rodziców. Należałoby wpisać je na rys. C w środku skali emocjonalnego stosunku do dziecka oraz w centrum rys. 7, w kole, na którego obwo-dzią^zostaly umieszczone prawidłowe postawy.

Y Obecnie zajmiemy się charakterystyką niewłaściwych \ypostaw rodzicielskich, oznaczonych na naszym modelu na ' wierzchołkach kwadratu. Jak już wspominałam, na każdą z głównych postaw nieprawidłowych składa się szereg postaw cząstkowych. Każda z cząstkowych postaw, wchodzących w skład głównej, obejmuje pewne charakterystyczne dla niej zachowania rodzicielskie. Zanim przedstawię je w zarysie, dodam tylko, że wyróżnienie postaw cząstkowych nie tylko umożliwia opis typu niewłaściwej postawy, ale także stanowi jedną z podstaw' do jej rozpoznania, a więc diagnozy.

9 Przy ńa5Mf(^'^T^dystafeie ŁUCżuciowym> i-, dominacji / fo&^&ffTmamy do czynienia z postawą-jodt^ącajgę^ .dzieć-. ko. Dziecko jest odczuwane jakćTciężar i.m^zadKo.rodzice ^sjukują ząkładu,,który, by, przejął.ich^obo.wjązJy i uwolnił od tej niewygody, ograniczającej np. ich swobodę lub możność’róbiefu^śzybkiej kariery. Ńicclubią*dziecka i nie’ tyczą‘go sobief żywią wobec niego uczucie rozczarowania, zawodu i ‘urazy/ Opiekę nad nim uważają za odrażającą lub przekraczającą ich siły. Na postawę odtrącającą składają się takie komponenty, jak nlćokazywanic uczućppo-, jytywnyctf. a nawet demonstrowanie negatywnych, deza*^ probata • otwarta-' krytyka dziecka?¹p^ejSa^dyfttetófsKie? SęTdopuszćzające go do głosu imię wnikające w motywy jego zdchówania.czy potrżeby^kięrowanie -dzieckiem przy* pomocy rozkazów i ..przykręcania" śruby"^ (co zresztą wymaga minimalnego nakładu sil i czasu ze slfrony rodziców).

brutalne postępowanie z dzidcklfem* łjrak~przy tym uznania jakichkolwiek., pozyjywów dziecka i ..marginesu"_to-lerancji dla iego nicdociąpnięć, braku zdolności, wad itd. * Przy nadmiernym dystansie- uczuciowyay rodziców wo-

jffćTkary, zastraszanie.

61