9 (188)

Człowiek chory i jego rodzina Część III

Schemat 4. Wydolność rodziny ze względu na sytuację bytową

Należy pamiętać, że każdorazowo sytuacja konkretnej rodziny może wymagać różnego zakresu doradztwa i różnego typu konkretnych rozwiązań. Decyzje na ten temat nie mogą zapadać bez udziału rodziny, bowiem staje się ona głównym podmiotem, z którym współpracuje pielęgniarka zabezpieczając opiekę nad człowiekiem chorym żyjącym w rodzinie.

Niewątpliwie jednak planowanie pomocy w zakresie wsparcia materialnego rodziny wymaga bezwarunkowego kontaktu z lokalnym ośrodkiem pomocy społecznej (miejskim lub gminnym) i uznania pracowników socjalnych za osoby w pełni kompetentne dla określenia i przyznania optymalnych form pomocy włącznie z różnymi metodami pracy socjalnej z rodziną.

Pielęgniarka powinna jednak współpracować z pracownikiem socjalnym podkreślając ten kontekst pomocy społecznej, który zgodnie z Ustawą z listopada 1990 r. (z dalszymi zmianami) eksponuje szczególną pomoc na rzecz osób przewlekle chorych, niepełnosprawnych i ich rodzin. Dotyczy to zwłaszcza takich zadań pracownika socjalnego, jak ochrona zdrowia psychicznego,¹³⁵ zasiłki pielęgnacyjne i rodzinne¹³⁶ okresowe, renta specjalna lub pomoc rzeczowa (w formie darowizny odzieży, żywności, opału), albo poprzez inne formy pracy socjalnej.

Niezależnie od tego, jeśli jest to konieczne, a jednocześnie możliwe, trzeba starać się wzmocnić bytową kondycję rodziny poprzez wsparcie lokalnych środowisk charytatywnych oraz wzmocnić wewnętrzną kondycję rodziny przez doradztwo w zakresie wydatkowania zasobów finansowych, ewentualnie innego, bardziej racjonalnego i korzystnego zdrowotnie gospodarowania nimi. Przykładem niech będzie zastępowanie drogich produktów, jak cytryny - produktami tanimi, które można przygotować w obrębie rodziny - np. kiszona kapusta. Oczywiście z uwzględnieniem klauzuli, że taka zamiana jest możliwa zdrowotnie lub mieści się w fizycznych możliwościach rodziny.

¹¹⁵ Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego zdn. 19 sierpnia 1994 r., Dz. U. nr 111, poz. 53S z późniejszymi zm. z 1997 r., Dz. U. nr 88. poz. SS4 i 113 poz. 731 i z r.l 998 Dz. U. nr 106 poz. 668.

¹³⁶ Ustawa o zasiłkach pielęgnacyjnych i rodzinnych z dn. 1 grudnia 1994 r., Dz. U. 1998 nr 102 poz. 6S1 i nr 106 poz. 668, nr 162 poz. 118.

Do czynników związanych z warunkami bytowymi rodziny należą też kwestie mieszkaniowe, na które pielęgniarka i często rodzina nie mają wpływu. Doradztwo pielęgniarki może dotyczyć natomiast takich spraw, jak:

•    zmiany w usytuowaniu łóżka osoby chorej, zarówno w celu udogodnień dla rodziny przy pielęgnacji, jak też dla większego komfortu i intymności leżenia oraz wypoczywania osoby chorej;

•    dodatkowych udogodnień, ułatwiających samoobsługę (np. uchwyty w toalecie, łazience) lub ułatwiających inne czynności, których wykonywanie przez chorego jest ograniczone w związku z chorobą;

•    poszukiwanie funduszy na sfinansowanie zmian (remontu) mieszkania, przy pomocy m.in. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), organizacji pozarządowych, funduszy charytatywnych itp.

Trzecią kategorią deficytu opieki może być brak wiedzy i umiejętności w pielęgnowaniu zdrowia osoby chorej lub niepełnosprawnej. Deficyt ten może prowadzić do różnego typu powikłań i częstych nawrotów choroby, na co szczegółowo zwracano uwagę w poprzednim paragrafie.

Tutaj rozwiązanie wydaje się stosunkowo proste, gdyż pozostaje ono niemal w całości w gestii pielęgniarki i należy do jej podstawowych zadań w pracy z rodziną. Na

Schemat S. Wydolność rodziny ze względu na wiedzę i umiejętności jej członków

kwestię deficytu opieki, dla którego rozwiązaniem jest przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samoopieki i samopielęgnacji położyła nacisk D. Orem. Według jej koncepcji przygotowanie pacjenta do samoopieki i samopielęgnacji jest kluczowym zadaniem pielęgniarki i wielokrotnie decyduje o ostatecznym i wymiernym, zwłaszcza w dłuższym przedziale czasu, efekcie działań zdrowotnych, w tym też o efekcie procesu leczenia, przywracania sprawności, normalnego życia.

Praca z rodziną ukazuje, że równie ważne jest przygotowanie rodziny do działań w zakresie pielęgnowania zdrowia osób chorych i niepełnosprawnych. W przypadkach ograniczonych możliwości osoby chorej ostateczny efekt pielęgnacyjny zależy głównie od rodziny i od jej przygotowania do realizacji opieki (oczywiście, przy uwzględnieniu jej wydolności w zakresie pozostałych czynników, które określają tę wydolność). Nie da