CCF20091202001

Rozdział 2

TEORIA, POMIAR I MATEMATYKA

W rozdziale tym chcemy wyłożyć podstawowe związki między propozycjami teoretycznymi, hipotezami empirycznymi, pomiarem i modelami matematycznymi. Związkom tym poświęca się niewiele uwagi w wykładach statystyki, co częściowo wynika z niefortunnej tendencji do szufladkowania problemów w działach „teoria”, „metody badawcze” i „statystyka”. Rezultatem przyjętego podziału bywa często niejasność związków pomiędzy tymi członami. Krótkie przynajmniej omówienie związków między propozycjami teoretycznymi i hipotezami badawczymi oraz między tymi ostatnimi a modelami matematycznymi pomoże czytelnikowi w widzeniu statystyki we właściwej perspektywie.

Często słyszy się, że celem badań jest sprawdzanie hipotez zaproponowanych przez teorię i że metody statystyczne umożliwiają to sprawdzanie. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę z tego, że proces przechodzenia od teorii do hipotez badawczych i od hipotez do stwierdzeń probabilistycznych tego typu, jakie pojawiają się we wnioskowaniu statystycznym, nie jest całkiem bezpośredni. W obu wypadkach trzeba bowiem podejmować decyzje niejednokrotnie bardzo kontrowersyjne. Omówimy najpierw decyzje, związane z przechodzeniem od propozycji teoretycznych do sprawdzalnych hipotez empirycznych.

2* 19