CCF20091210001

zawarcia małżeństwa. Do ważności zawarcia małżeństwa nie potrzebne jest jego ogłoszenie.

Niezachowanie którejkolwiek z powyższych przesłanek, statuowanych w art. 1 KRO, sprawia, że nie nastąpiło zawarcie małżeństwa (matrimonium non extstens).

Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika - z ważnych powodow sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie woli Jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającemu prawu polskiemu, w wypadł zawierania związku małżeńskiego, zostało złożone przez pełnomocnika (art. 6 § i kkuj. jest to wyjątek od zasady wyrażonej w art. 1 KRO, według której małżeństwo powinno

być złożone osobiście przez nupturientów.    __. .

Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika jest możliwe, kiedy spełnione zostaną kumulatywnie trzy przesłanki, a mianowicie:

-    występują ważne powody do zawarcia małżeństwa w tej formie,

-    sąd udzieli zezwolenia na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika,

-    pełnomocnictwo zostanie udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym, z wymienieniem osoby, z którą małżeństwo ma być zawarte.

Pełnomocnictwo do zawarcia związku małżeńskiego dla swojej ważności winno być złożone w szczególnej formie (art. 73 § 2 KC):

-    powinno być udzielone w formie pisemnej,

-    podpis pod pełnomocnictwem musi być urzędowo poświadczony (przez notariusza),

-    musi wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.

Przeszkody małżeńskie przeszkody te są wyczerpująco wymienione w KRO:

(1)    nieosiągnięcie wymaganego wieku: [art. 10] nie może zawrzeć małżeństwa

osoba nie mająca ukończonych lat 18. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie która ukończyła lat 16, a z okoliczności wynika ze zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. Niezachowanie przesłanki wymaganego wieku jest podstawą do unieważnienia małżeństwa, ktorego może żądać każdy z małżonków. Ale jeżeli kobieta zaszła w ciąże jej mąz nie może ządac unieważnienia małżeństwa z powodu braku przypisanego wieku. Unieważnienie jest jednak niedopuszczalne jeżeli przed wytoczeniem powództwa małżonek wiek ten osiągnął [konwalidacja małżeństwa].    .

(2)    Przeszkoda ubezwłasnowolnienia:    małżeństwo zawarte przez osoDę

ubezwłasnowolnioną całkowicie podlega unieważnieniu [art. 11]. O ubezwłasnowolnieniu orzeka sąd na podstawie art. 13 KC. Unieważnienia małżeństwa może ządac każdy z małżonków. Nie można jednak unieważnić małżeństwa po uchyleniu ubezwłasnowolnienia mimo że w czasie Jego zawarcia istniała omawiana przeszkoda.

(3)    Przeszkoda choroby psychicznej: lub niedorozwoju umysłowego jest podstawą unieważnienia małżeństwa jeżeli występowała w chwili zawarcia małżeństwa. Nie ma ona jednak charakteru bezwzględnego gdyż sad może zezwolić na zawarcie małżeństwa jeżeli choroba lub niedorozwój nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa ani nie będzie przeszkodą dla prawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej. Unieważnienia z tych powodów może żądać każdy z małżonków. Małżeństwo zawale mimo istnienia choroby psychicznej 1 z małżonków nie podlega unieważnieniu jezel. choroba ta później ustała [konwalidacja małż.].

(4)    Przeszkoda bigamii: nie może zawrzeć małżeństwa kto już pozostaje w związku małżeńskim. Unieważnienie małżeństwa z tego powodu może żądać każdy kto ma w tym interes prawny. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania przez 1 z małżonków w poprzednio zawartym związku małż. jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, chyba że ustanie tego małżeństwa nastąpiło przez śmierć osoby która zawarła ponowne małżeństwo pozostając w poprzednio zawartym zw. małż. Bigamia jest także przestępstwem przeciwko rodzinie [art. 206 KK].

(5)    Przeszkoda pokrewieństwa i powinowactwa: nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo [przestępstwo przeciwko obyczajności art.

201 KK] ani powinowaci w linii prostej. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić T ^^WarC'^{e małzenstwa} między powinowatymi. Unieważnienia małżeństwa mogą dochodzie w przypadku pokrewieństwa każdy kto ma w tym interes prawny, a w przypadku powinowactwa każdy z małżonków.

(6) Przeszkoda przysposobienia: nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa przysposabiający i przysposobiony. Unieważnienia może żądać każdy z małżonków. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami jeżeli stosunek ten ustał. Art. 15 KRiO nie zakazuje więc małżeństwa między przysposobionym a krewnymi przysposabiającego.

Wady oświadczenia woli przy zawarciu małżeństwa

Małżeństwo może być unieważnione jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone:

-    przez osobę która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażanie woli;

pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony. Chodzi tutaj o tzw. tożsamość cywilną (czy nupturient jest kawalerem, panną, czy jest rozwiedziony, czy ma już dzieci itp.) oraz o właściwości osobiste nupturienta (np. niemoc płciowa, homoseksualizm, transseksualizm, narkomania, głęboki alkoholizm);

-    pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, ze składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste. Groźba taka powinna cechować się Dezprawnojicią; być na tyle poważna że składający oświadczenie mógł się obawiać jej skutków; pozostawać w związku przyczynowym ze złożonym oświadczeniem o wstąpieniu

związek małżeński. Unieważnienia małżeństwa może żądać małżonek który złożył oświadczenie dotknięte wadą. Nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie 6 miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu małżeństwa^0ba^ "Ywotenej groźbą, a w każdym wypadku po upływie lat 3 od zawarcia

Wzajemne prawa i obowiązki małżonków - art. 23 KRO

Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie, są obowiązani do:

-    wspólnego pożycia (wspólność fizyczna, duchowa i gospodarcza),

-    do wzajemnej pomocy,

-    wierności,

-współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.

Małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny; w braku porozumienia l .^n,c? T^{oże zwrocić si(}? ⁰ rozstrzygnięcie do sądu. O nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone £[^2ad . ^k'^{erownikiem ur2<}?^du stanu cywilnego. Oświadczenie może być złożone bezpośrednio po zawarciu małżeństwa albo przed sporządzeniem przez kierownika urzędu stanu cywilnego zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających “"^ar"^e małżeństwa. Małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące ?2£^{hC2aS0Wym nazw,skiem} Jednego z nich. Każdy z małżonków może również rinm^^C^^Je ,^dot^^hczasowe nazw.sko albo połączyć z mm dotychczasowe nazwisko Izonka. Nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie może składać się z u -^{Z dW0<}L^{h członow}- W razie niezłożenia oświadczenia w sprawie nazwiska, każdy z małżonków zachowuje swoje dotychczasowe nazwisko.

Prawa i obowiązki majątkowe:

'    ^0bOwiązan' ^kaidy ^wed,u9 swych sił oraz swych możliwości

zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Jeżeli Jeden z małżonków pozostających we

6

wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka. Nakaz ten zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.

-    w razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był im wiadomy.

-    oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. 2 ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że za powyższe zobowiązania odpowiedzialny jest tylko ten małżonek, który je zaciągnął. Postanowienie to może być uchylone w razie zmiany okoliczności. Względem osób trzecich wyłączenie odpowiedzialności jest skuteczne, jeżeli było im wiadome.

Zawarcie małżeństwa przed duchownym - na podstawie Konkordatu między Stolicą Apostolską i RP w dniu 28.07.1993 r., po odpowiedniej zmianie prawa polskiego stworzono możliwość zawierania małżeństw przed duchownym z jednoczesnym zawarciem małżeństwa zgodnie z prawem polskim.

Art. 10 Konkordatu stanowi, iż od chwili zawarcia małżeństwo kanoniczne wywiera takie skutki, Jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim, jeżeli:

-    między nupturienatami nie istnieją przeszkody wynikające z prawa polskiego,

-    złożą oni przy zawieraniu małżeństwa zgodne oświadczenie woli dotyczące wywarcia takich skutków,

-    zawarcie małżeństwa zostało wpisane w aktach stanu cywilnego na wniosek przekazany urzędowi stanu cywilnego w terminie 5 dni od zawarcia małżeństwa; termin ten ulega przedłużeniu, jeżeli nie został dotrzymany z powodu siły wyższej, do czasu ustania tej przyczyny.

Przesłanki konieczne do zawarcia małżeństwa wyznaniowego ze skutkami podlegającymi prawu polskiemu (kumulatywnie):

-    mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński oświadczają przed duchownym swoją wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu,

-    kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzi akt małżeństwa (art. 1 § 2 i § 3 KRO).

Jeżeli zostaną spełnione powyższe przesłanki, małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.

Sporządzenie aktu małżeństwa przez kierownika urzędu cywilnego ma charakter konstytutywny. W celu sporządzenia aktu małżeństwa duchowny niezwłocznie po złożeniu przez nupturintów stosownych oświadczeń sporządza zaświadczenie stwierdzające, że oświadczenia zostały złożone w jego obecności przy zawarciu związku małżeńskiego podlegającego prawu wewnętrznego Kościoła albo innego związku wyznaniowego. Zaświadczenia te pospisują duchowny, małżonkowie i dwaj pełnoletni świadkowie obecni przy złożeniu tych oświadczeń.

Zaświadczenie to, wraz z zaświadczeniem sporządzonym przez kierownika urzędu stanu cywilnego na podstawie art. 4 §1 KRO, duchowny przekazuje do urzędu stanu cywilnego przed upływem 5 dni od zawarcia małżeństwa; nadanie jako przesyłki poieconej w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z przekazaniem do urzędu stanu cywilnego (art. 8 § 3 KRO).

Termin ten jest terminem prekluzyjnym. Złożenie zatem przez duchownego zaświadczeń po tym terminie uniemożliwia sporządzenie aktu małżeństwa. Ergo - wówczas małżeństwo świeckie nie zostaje zawarte. W takim przypadku jezei: małżonkowie (niedoszli) zaciągnęli zobowiązania lub dokonali innych przesunięć majątkowych (np. darowizny) - poszkodowany może dochodzić od duchownego naprawienia szkody, jeżeli taka powstała, na podstawie art. 415 KC. Jeżeli zachowanie owego 5-0 dniowego terminu nie jest możliwe z powodu siły wyższej, bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas trwania przeszkody (art. 8 § 3 KRO).

jeżeli kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia sporządzenia aktu małżeństwa zawartego zgodnie z art. 1 § 2 i § 3 KRO, powiadamia na piśmie osobę zainteresowaną o przyczynie odmowy. Osoba zainteresowana w terminie 14 dni od doręczenia jej pisma kierownika urzędu może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na siedzibę urzędu o rozstrzygnięcie, czy okoliczności uzasadniają odmowę dokonania czynności. Prawomocne orzeczenie sądu wiąże kierownika urzędu stanu cywilnego.

MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE

Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych - wyróżniamy 3 rodzaje ustrojów:

-    wspólność ustawowa (art. 31 KRO),

-    ustrój umowny (art. 47 KRO),

-    ustrój przymusowy (art. 53 i art. 53 KRO).

Wspólność ustawowa (art. 31) - obowiązuje w wypadku gdy małżonkowie ani przed zawarciem małżeństwa, ani później nie zawarli umowy majątkowej tzw. intercyzy. W systemie ustawowej wspólności mogą istnieć 3 majątki (masy majątkowe): majątek wspólny, odrębny męża i odrębny zony. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy (ex lege) wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. Dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Różnica między współwłasnością łączną , o której mowa w art. 196 KC, a współwłasnością ustawową (art. 31 KRO) polega na tym, że jej przedmiotem mogą być nie tylko rzeczy, a więc przedmioty materialne (art. 45 KC), ale również prawa majątkowe (art. 31 i 32 KRO), takie jak najem, dzierżawa, wierzytelność.

W czasie trwania wspólności ustawowej:

-    udział małżonków w majątku są nieoznaczone, wynika to z przepisu art. 35 KRO, według którego udziały w majątku wspólnym powstają dopiero po ustaniu wspólności ustawowej, a nadto a contrario z art. 42 i 43 KRO,

-    niedopuszczalny jest podział majątku wspólnego, nawet na podstawie zgodnej umowy małżonków,

-    żadne z małżonków nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzenia udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie jemu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 KRO).

W szczególności stanowią dorobek małżonków:

1)    pobrane wynagrodzenie za pracę oraz za inne usługi świadczone osobiście przez któregokolwiek z małżonków (art. 32 § 2 pkt 2 KRO) - wspólność nie obejmuje tutaj prawa majątkowego ani roszczenia, lecz otrzymane przez małżonka przysporzenie majątkowe; ustawodawca ma na myśli wynagrodzenia ze stosunku pracy, stypendia wypłacone jednemu z małżonków, emerytury, renty, jednorazowe odszkodowania, które na podstawie art. 447 KC sąd może przyznać zamiast renty czy jej części.

2)    dochody z majątku wspólnego, jak również z odrębnego majątku każdego z małżonków (art. 32 § 2 pkt 2 KRO); rozumiane jako pożytki naturalne, pożytki cywilne, a także pożytki prawne. Obejmuje czysty dochód, tj. przychód po odjęciu z niego koniecznych wydatków na osiągnięcie tego przychodu, a m.in. obciążeń publicznoprawnych.