CCF20100108021

Alina Nowicka-Jeżowa

Uniwersytet Warszawski Warszawa

Poeci złotego wieku de se ipsis (O humanistycznych elegiach autobiograficznych)

Przedmiotem tego szkicu jest elegia humanistyczna o tematyce autobiograficznej¹, ujmowana jako ogniwo historycznego rozwoju biografii literackiej, która brała początek z biografistyki starożytnej (uformowanej w odmianach: pochwalnej, charakterologicznej i antykwarycznej)^{2 3}, a rozwinęła się w dobie

1

Forrr.a ta rr.a swą literaturę przedmiotu, spośród której wymienimy: T. Łepkowski: Kilko uwag o historycznej biografii ty cc. „Kwartalnik Historyczny” 1964, T. 71, z. 3: S. Zabłocki: Polsko-taclńskie epicedium renesansowe na tle europejskim. Wrocław 19óS. Studia Staropolskie. T. 22; H. Dzicchciriska: Biografistyka staropolska w latach 1476 1627

2

(Kierunki; odmiany). Wrocław 1971. Studia Staropolskie. T. 32; J. A bramo w sk a: Kochanowskiego biografia kreowana. „Teksty" 19751 (R. 7), nr 1; J. Ziomek: Autobiografom jako hipoteza konieczna („Treny" Jana Kochanowskigo). W: (dem: Powinowactwa literatury. .Studia i szkice. Warszawa 1980; J. K. Goliński: Dc se ipsoadposteritatem. Kallimacha, Dantyszka i Janickiego autobiografie kreowane. „Pamiętnik Literacki" 1995, R. 86, z. 1, s. 3 24. Najnowsza rozprawa }. K. Celińskiego przedstawia autobiograficzne elegie renesansowe bardziej systematycznie. Odwołując się do niej, zwracamy tu uwagę na pewne tylko aspekty tych utworów

3

Utwory biograficzne pojawiają się w Grecji w IV i 111 w. p.n.c. Biografia pochwalna bierze początek z mów Isokratm (V/IV w. p.n.e.), biografia charakterologiczna ze studiów nad człowiekiem zarówno sofistów, jak i Arystotelesa, biografia antykwaryczna (podręcznikowa) z filologii aleksandryjskiej. Klasycznymi wzorcami były żywoty sławnych mężów Plutarcha z Cheronei oraz De vita caesarum i De viris iUustribus Swetoniusza. Por. F. Leo: Die grieckisch-rSmische Biografie nach ihrer literaruchen Form. l-cipzig 1911; S. Witkowski: Historiografia grecka i nauki pokrewne. Kraków 1927; T. Sin ko: Wstęp. W: Plularch z Cheronei: żywoty stawnych mętów. Przcł. M. Brożek, wstępem i objaśnieniami opatrzył T. Sinko. Wyd. 4 zmienione. Wrocław 1955. BN II 3; M. Brożek: Wstęp. W: Plutarchos: Cztery żywoty. Lizander. Sulla. Demostenes, Cyceron. Warszawa 1954.