CCF20100225000

i i \ u In /ydek-Bednarczuk KwluwlOt

/ lniany w zachowaniach komunikacyjnych a problem strategii i manipulacji

Przedmiotem analizy jest poszukiwanie efektów strategii językowej i manipulacji w programach telewizyjnych typu talk show. Uczestnicy talk show posługują mc językiem i działają poprzez język. Zachowanie nadawców i odbiorców w programie telewizyjnym decyduje nie tylko o komunikowaniu, ale o nawigowaniu, czyli nakierowaniu komunikacji na takie elementy, które są najbardziej w audycji pożądane.

Zmiany w zachowaniach komunikacyjnych warunkowane przestrzenią telewizyjną stwarzają duże pole do manipulacji, przy czym między podejmowaną przez nadawcę strategią językową a manipulacją trudno ustalić ostrą granicę. Możemy raczej mówić o stopniu manipulacji, przy czym strategie językowe mogą być składnikiem manipulacji, ale nie zawsze je powodować. W artykule dokonano przeglądu definicji manipulacji i ustalono, że warunkiem koniecznym manipulacji jest: ukrywanie intencji i posługiwanie się wybranymi środkami językowymi oraz odpowiednimi technikami, traktowanie działań językowych wybranych osób do realizacji własnych celów, np. zawartych w scenariuszu audycji telewizyjnej, wykorzystanie działań do przekonania i pozyskania osób, np. w kampanii politycznej, reklamie czy talk show. Manipulacja nie jest tworem jednolitym, tylko wariantywnym. W analizie udowodniono, że manipulacja w programie talk show spowodowała oceny na „białe i czarne”. I to było głównym zamierzeniem realizatorów. Zastosowane techniki manipulacyjne mieszają się ze strategiami językowymi i pozajęzykowymi, trudno tu więc ustalić granicę, kiedy kończy się strategia, a zaczyna manipulacja.

Przestrzeń audiowizualna wymaga nowego spojrzenia na komunikacje, strategię językowa i manipulację. Na początku artykułu stawiam tezy, które •próbuję uzasadnić w trakcie wywodu.

1. Komunikacja językowa wobec przemian społecznych i kulturowych uległa zmianie w stosunku do komunikacji prezentowanej w modelach Buhlera < 1934), Jakobsona (1989), Gulich, Reible (1977) i innych.