CCF20101207012

57

2.4. Uwagi końcowe

W rozdziale drugim nie analizowano takich charakterystyk nauki o informacji, jak jej metody, cele i zadania, miejsce w systemie nauk etc. Uczyniono tak po części dlatego, iż istnieją opracowania omawiające niektóre z tych zagadnień, np. [Ratajewski 1994, BI], a także ze względu na to, że problematykę metod i celów badawczych przedstawiono, w kontekście epistemologicznym, w następnym rozdziale. Obecnie wskaże się w skrócie jedynie pewne ich aspekty.

Informacja naukowa, jak każda nauka, może mieć cele poznawcze bądź utylitarne. W zasadzie w niniejszej książce przedmiotem zainteresowania były tylko te pierwsze. Kształt celów poznawczych zależy, w dużym stopniu, od:

•    głoszonej koncepcji przedmiotu i pola badawczego nauki o informacji (zob. poprzedni podrozdział);

•    akceptowanego kryterium naukowości; np. można uważać, iż należy dążyć do sformułowania generalnych, „obiektywnych” praw, ponieważ, jeżeli tego się nie zrobi, to informacja naukowa w ogóle nauką nie będzie (zob. podrozdziały 1.3 i 3.2);

•    opinii na temat statusu epistemologiczno-metodologicznego nauki o informacji; np. czyjej zadaniem jest opis świata, czy wyjaśnienie tegoż, a jeżeli wyjaśnianie — to jakiego typu (zob. podrozdział 1.4).

Formułowanie zadań praktycznych zależy od stanowiska teoretycznego. Soren Brier, zwolennik dokumentu i znaczenia jako osi badań informacji naukowej, uważał, że ostatecznym celem jest „[...] promowanie komunikacji pożądanych materiałów informacyjnych” (promoting the communication of desired in/or-mation materiał) [Brier 1996a, s. 25, BI], Adherenci perspektywy pozytywistycznej natomiast sądzili, iż zadaniem informacji naukowej jest „[...] zwiększenie wiedzy na temat wszystkich aspektów ludzkiego zachowania informacyjnego (human information behavior), nie tylko dla samego poznania, ale również w celu dostarczenia podstawy dla rozwiązywania praktycznych problemów” [Sandstrom; Sand-strom 1995, s. 191, BI],

W piśmiennictwie z zakresu informacji naukowej odnaleziono zbiór dzieł poświęconych ujawnieniu inspiracji filozoficznych, których autorzy zastosowali podobne — do przyjętego w tej rozprawie — ujęcie, tj. potraktowali naukę o informacji jako fakt historycznie dany, poddający się analizie. Poszukiwali filozoficznych założeń leżących u podstaw gromadzonej przez informację naukową (jako dyscyplinę nauki) wiedzy— a tym samym— powodujących akceptację takich, a nie innych: przedmiotu i zakresu badań, pojęć, metod badawczych, zasad konstruowania teorii czy celów dyscypliny. Najbardziej interesujące w tym względzie okazały się — wzmiankowane we wstępie — prace Archie L. Dicka, chociaż uczony ów skupił się przede wszystkim na wpływie przyjmowanej postawy filozoficznej na metodologię badań w informacji naukowej. Zauważył, iż zakres, ukierunkowanie badań i dobór problemów, typy zadawanych w danej dyscyplinie pytań oraz sposoby poznawania, rodzaje stosowanych metod i technik, są związane z fundamentalnymi założeniami dotyczącymi óntologii, epistemologii i ludzkiej natury. Co więcej, zdaniem tego autora: