CCF20110215003

świadomości językowej raczej się tego zrobić nie da. Ponadto język polski powinien być postrzegany w edukacji szkolnej (a może ze względów patriotyczno-narodowych przede wszystkim?) jako wartość sama w sobie, co oznacza, że proces dydaktyczny nie może się koncentrować wyłącznie na uczeniu skutecznego i poprawnego posługiwania się językiem¹².

Z tej krótkiej prezentacji stanowisk wobec celów i zadań nauki o języku we współczesnej szkole wynika, że służyć ma ona rozwijaniu wyrażanej metajęzykowo świadomości językowej, kształceniu zdolności refleksji nad językiem jako tworzywem tekstu, wspieraniu skuteczności użycia języka w tekstach własnych uczniów, a język polski powinien być przez szkołę uznany za wartość samą w sobie oraz wartość kulturową i narodową. Tymczasem badania Heleny Synowiec nad stosunkiem uczniów do nauki o języku pokazują, że nie widzą oni większego związku między wiedzą językową a użyciem języka oraz że tylko nieliczni uczniowie traktują język jako wartość kulturowo-narodową; to oznacza, że „Posługiwanie się językiem bywa sprowadzane do bezrefleksyjnego, spontanicznego formułowania wypowiedzi”¹³. Konieczna jest także zmiana, w praktyce nauczania, stereotypu gramatyki jako nauki suchej i nudnej, nieistotnej dla wychowania ku humanistycznym wartościom¹⁴.

Strategie uczenia (się) o języku

W dalszej części chciałabym się przyjrzeć, jaki sposób uczenia o języku proponują autorzy podręczników języka polskiego do gimnazjum i szkoły podstawowej. Poza rozważaniami pozostawiam zatem problem, czego uczyć, interesować mnie będą natomiast tzw. strategie dydaktyczne, ale nie jako drogi nauczania-uczenia się w ujęciu Wincentego Okonia¹⁵. Pod tym pojęciem rozumieć będę rodzaj, typ aktywności poznawczej ucznia uruchamiany w procesie

analfabetyzmie funkcjonalnym, Katowice 2005, J. WARCHALA: Kategoria potoczności w języku, Katowice 2003, A. SKUDRZYK, J. WARCHALA: Kulturapiśmienności młodego pokolenia, Katowice 2010.

12    J. PORAYSKI-POMSTA: Kształcenie językowe w zreformowanej szkole, W: Horyzonty edukacji językowej..., s. 39.

13    H. SYNOWIEC: O sytuacji języka ojczystego w zreformowanej szkole. W: Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole. Red. E. BAŃKOWSKA, A.

MIKOŁAJCZUK, Warszawa 2006, s. 127.

14    J. PUZYNINA: Nauka o języku w szkole XXI wieku. W: Horyzonty edukacji językowej, literackiej i kulturowej..., s. 16.

15    W. OKOŃ: Podstawy wykształcenia ogólnego. Wyd. czwarte poprawione, Warszawa 1987, s. 70-95.

4