czekanowska0012

skowania

Pr/*k;i/ ludowy, jego rrxl^ir i i

właściwe dla tej kultury pieśni pasterskie, a także pieśni zwńązaoe z pracą, oddające jej rytm (np. ubijania masła czy dojenia krów). W dawnych zbiorach nie brak też pieśni związanych z polowaniem. Z pieśni obrzędowych zwracają uwagę do dziś dobrze zachowane pieśni miłosne żar-żar, śpiewane przy okazji wesela, a także pieśni związane z urodzeniem się dziecka oraz różne formy lamentów, zarówno pogrzebowych jak i śpiewanych przy innych okazjach.

Bardzo interesujące były pieśni związane z praktykami szamańskimi i z uzdrawianiem chorych. Ślady wspomnień o tym repertuarze można jeszcze odnaleźć. Wiele dawnych pieśni i zwyczajów dokumentuje tradycyjny epos, a zwłaszcza dość dobrze zachowany poemat o Manasie.

Kult przodków i opiewanie bohaterów tworzą bogaty, odrębny dział twórczości, w którym znalazło się wiele pieśni wielbiących Dżingis-chana. Epos w pełnym tego słowa znaczeniu stanowi wspomniana opowieść o bohaterze Atfa-nasie, znana również w innych okolicach Azji środkowej. Poemat ten występuje jednak przede wszystkim w Kirgizji, gdzie zachowały się wszystkie trzy jego części. Jak wskazuje toponomastyka, musiał być on niegdyś bardzo popularny również w chińskim Turkiestanie, gdyż potwierdzają to nazwy rzek.

Cechą specyficzną tego poematu, wykonywanego z towarzyszeniem instrumentu smyczkowego (kyjak lub ko by z - ryc. 46) lub lutni trzystrunnej (khomyz), jest przewaga surowego nastroju „męskiej” opowieści o dokonaniach ludzi walczących z najeźdźcami. Bardziej popularne sposoby wykonywania eposu mogą być przeplatane incerludiami, jak również partiami u dramatyzowany mi. Zadaniem recytatora jest przedstawianie opisów i wykreowanie określonego nastroju, poszczególne zaś osoby recytują partie tekstu związane z bieżącą akcją. Z takimi formami prezentacji, przeznaczonymi na większy zespół, spotkać się można głównie w przypadku tzw. twórczości amatorskiej, czyli wykonań popieranych odgórnie, organizowanych przez sieć tzw. klubów.

Licznie reprezentowane są pieśni słabiej związane z przekazem epickim, należące do repertuaru wspomnianych powyżej akynów. Ci popularni śpiewacy słyną z interpretacji utworów adresowanych do różnych osób i przeznaczonych na rozmaite okazje, wykonuje się je z wielkim zaangażowaniem emocjonalnym. Wielu tak poruszonych emocjonalnie śpiewaków pojawia się przy okazji różnych festiwali, podczas których chętnie demonstrują swoje budzące podziw techniki wokalne.

Typowy dla mężczyzn styl wokalny cechuje ogromne zróżnicowanie i bogactwo manier wykonawczych. Do jego osobliwości należy również rzw. „śpiew gardłowy”⁵⁵. Idealna postać śpiewa-

Ryc. 46. Kobyz

135