130859220

Matczak (1996), pośrednio przez jego genotyp (czyli właściwości organiczne, predyspozycje, układ neurohormonalny) oraz bezpośrednio przez aktualnie wykształcone zdolności i umiejętności. Stąd dziecko (człowiek) w danym momencie swojego życia bardzo często nie jest w stanie:

-    wykorzystać wszystkiego tego, co oferuje mu społeczeństwo,

-    sprostać stawianym mu wymogom, których nie rozumie, a także

-    naśladować obecnych wokół niego (pozytywnych) wzorców. Zanalizujmy, dlaczego tak się dzieje? Decyduje tutaj aktualny poziom

jego rozwoju.

Gdy przyjmiemy jako najistotniejsze czynniki zmiany rozwojowej (A. Brzezińska, 2000) naturę, interakcje oraz kulturę, to możemy rozważyć, co następuje:

możliwości rozwojowe jednostki ujawniają się w takich zjawiskach dostrzeganych w rozwoju człowieka, jak:

-    dojrzewanie (a tu decyduje genotyp warunkujący „stawanie się człowiekiem”),

-    dorastanie ( zachodzące pod wpływem uczenia się i uczestnictwa w kulturze - warunkującego jednostce „stawanie się osobą dorosłą”) i

-    socjalizację (generowaną interakcjami społecznymi umożliwiającymi człowiekowi „.stawanie się istotą społeczną”).

Dokonując interpretacji tych pojęć przekonamy się, że nie są to pojęcia tożsame, choć często są używane przez autorów w różnych kontekstach, jak również w różnym znaczeniu stosowane są w mowie potocznej. Dla celów merytorycznych przybliżmy i zróżnicujmy kolejno te zagadnienia.

3.1. Dojrzewanie jako skutek rozwoju genetycznego człowieka

Możliwości rozwojowe człowieka uwarunkowane sąjego wyposażeniem genetycznym.

Wyposażenie genetyczne jednostki (genotyp), z którym przychodzi ona na świat uznawane jest jako istotny czynnik rozwoju człowieka. Szczegółowo problematyką rozwoju biologicznego zajmuje się anatomia i fizjologia człowieka. Z tych to względów przybliżymy tylko niektóre zagadnienia.

Wyposażenie genetyczne każdej jednostki jest indywidualne, niepowtarzalne, teleologicznie określone przez naturę i dziedziczone zgodnie z prawami biologicznego rozwoju (L. Morgan). Wyposażenie to dotyczy budowy całego organizmu, a także cech psychicznych zapisanych w genach. Stąd można powiedzieć, że każdy człowiek jest niepowtarzalną indywidualnością, tak pod względem cech zewnętrznych

10