DSC03933 resize

■■■■■■i

■■■■■■i

.326

Tadeusz Malinowski

1    cmentarzyska z dużą ilością pochówków (pod tym określeniem autor argumentacji rozumie ilość grobów), co stanowi nawiązanie do cmentarzysk kultury łużyckiej;

2    występowanie cmentarzysk kurhanowych, przypominających takież stanowiska kultury łużyckiej;

3    występowanie grobów skrzynkowych, będących kontynuacją podobnych konstrukcji na cmentarzyskach kultury łużyckiej;

4    występowanie grobów zaledwie 1- lub 2-popielnicowych;

5    występowanie ceramiki identycznej, jak w grupie kaszubskiej kultury łużyckiej lub zbliżonej bardziej do niej niż do ceramiki kultury pomorskiej (z okresu halsztackiego D) oraz występowanie płaskich pokryw obejmujących popielnice;

6    — występowanie różnych typów „łużyckich” przedmiotów brązowych (w tym także bransolet nerkowatych), a przede wszystkim prawie całkowity brak wyrobów żelaznych.

Jeśli chodzi o pierwszy argument, to istotnie, na cmentarzyskach kultury pomorskiej z okresu halsztackiego D na Pomorzu Wschodnim stwierdza się - generalnie biorąc — mniejszą ilość grobów, niż na cmentarzyskach z okresu halsztackiego C. Chciałbym jednak wskazać, iż nie oznacza to zawsze mniejszej ilości pochówków na tych młodszych obiektach — jeden, wyjątkowy zresztą, grób skrzynkowy z Olszówki, gm. Morzeszczyn, w woj. gdańskim, mieścił bowiem ok. 200 popielnic (T. Malinowski 1981, s. 160), co stawia go w tym względzie przed starszymi od niego cmentarzyskami z Władysławowa-Chłapowa czy Władysławowa-Wielkiej Wsi, w woj. gdańskim (np. L! J. Luka 1979, s. 147). Nawet jeśli się uwzględni okoliczność, że ów grób z Olszówki jest zjawiskiem zupełnie wyjątkowym (np. T. Malinowski 1969, s. 48), to przecież z Pomorza Wschodniego są znane inne cmentarzyska, które w niezbyt imponującej ilości grobów zawierały po kilkadziesiąt pochówków (np. Kielno, gm. Szemud, w woj. gdańskim, stan. 1 por. L. J. Luka 1966, s. 189). Można także zauważyć i to, że w późniejszym czasie, we wczesnym i środkowym okresie lateńskim, w ramach tej samej kultur)' pomorskiej, obserwuje się ponownie występowanie cmentarzysk z dużą ilością grobów, aczkolwiek głównie na obszarach objętych ekspansją kultury pomorskiej (np. Poznań-Golęcin por. J, Kostrzewski 1926, s. 281    366). Uważam zatem, że ilość pochówków na cmentarzyskach

wschodniopomorskich okresu halsztackiego C i halsztackiego D nie może być uznana za istotną odmienność, nakazującą położenie między tymi okresami granicy kulturowej.

Co do drugiego argumentu, to zgadzam się z tym. że cmentarzysk* kurhanowe z okresu halsztackiego C przypominają analogiczne stanowiska kultury łużyckiej, ale przecież nie tylko; są one bowiem podobne