DSCN0377

48

49

48

49

d.    Tombaki* jak CuZn 15* o zawartości około 15% cynka_t sto-so«ano są na wyr oby artystyczne* sprężyny* rurki do manometrów itd. Tombaki naśladują z powodzeniem złoto* Dla ochrony przed korozją mogą być złocone 1 pod nazwą duble stosowane do wyrobu taniej biżuterii.

e.    Mosiądze specjalne zawierają dodatki glinu* żelaza, manganu, krzemu itp. Podatki te nadają odporność na korozję 1 polepszają własności wytrzymałościowe • Mosiądze takie znane aą pod nazwami metal Purana* Pelta itd. Stosowane są na wyroby złotnicze artystyczne* części mechanizmów okrętowych* śruby okrętowe itd. Poza tym obecnie produkuje się wiele gatunków mosiądzu zastępujących deficytowe brązy przy produkcji tulejek, części maszyn, łożysk, rur kondensat arowych itp.

Mosiądze podobnie jak inne metale | nieżelazne* chociaż w mniejszym stopniu niż brązy* są materiałem deficytowym* muszą byó oszczędzane; staramy się więc w miarę możliwości zastępować je wyr dbam! żeliwnymi lub stalowymi, ocynkowanymi dla ochrony przed korozją.

miedzi /tombaki/ są bardzo ciągliwe, można je tłoczyć ^ Obróbkę mechaniczną utrudnia jednak tworzenie się długg rów. Mały dodatek ołowiu usuwa tę wadę, gdyż wpływa aa u wośó wióra. W czasie obróbki plastycznej na ziano mosi^ wardze się i powstają naprężenia wewnętrzne, dlatego tłoczeniu i walcowaniu wielokrotnym należy materiał w temp. 600°C około 3 godzin. Im więcej mosiądz zawiera t» tym trudniejsza jest przeróbka na zimno. Mosiądze o aart^ ponad 40% cynku przerabia się tylko na gorąco. V gucfytta szczeniach mosiądz jest odporny na utlenianie, w wilgotne, śniedzieje. Związki miedzi i cynku są trujące i dlatego^ nia mosiężne wymagają dokładnego bielenia cyną. Stosomoii, siądzów zamiast miedzi lub brązu jest gospodarczo uzasaóty niską ceną i dostępnością krajowego cynku. Horny przewiduj; więc cały szereg mosiądzów specjalnych zastępujących ibrąsj, Ogólnie mosiądze dzielą się na odlewnicze* automatowe /jj$ przerabiane na automatach i rewolwerówkach/, łuskowe /do ta czenia i przeciągania/* tombaki i mosiądze specjalne.

Przykłady mosiądzów

a.    Mosiądze odlewnicze CuZn 37 Pb 3 zawierają około cynku i do 3% ołowiu, są rzadkopłyzme * dobrze wypełniają fj nadają się na armaturę, odlewy. Temperatura odlewu wynosił ło 1000°C. Część cynku traci się przez parowanie, moaiądn leży więc topić pod przykryciem z węgla drzewnego. Skurcn nosi do 2% i dlatego mosiądz ma skłonności do tworzenia ^:js odlewie. Mosiądz CuZn 27 R>, zawierający do 2% ołowiu, nsa się na odlewy pod ciśnieniem. Mosiądze odlewnicze są debra obrabialne na zimno.

b.    Mosiądze automatowe, jak CuZn 40 Ib 2* dostarczane . w postaci prętów* kształtowników i drutów w stanie twardy* półtwardym, nadają się do obróbki plastycznej na gorąco, s sowane są na wyroby handlowe* przedmioty toczone itp.

c.    Mosiądze łuskowe, jak CuZn 30* nadają się do głęboki* tłoczenia* np. łuski karabinowe; CuZn 37 stosowany jest na roby walcowane, ciągnione, ni ty, sprężyły.

14. STOPI GUST I OŁOWIU. STOPI EOTOWKICZS

Metale białe są to stopy, w których głównymi składnikami są cyna, ołów i antymon. Mają one ładną, srebrną barwę, są odporne na wpływy chemiczne. Do stopów tych należą między innymi metal Britania i kompozycje /stopy/ łożyskowe# czyli babity.

A.Britanla

Jest to biały metal zawierający około 90% cyny, poza tym dodatek antymonu i miedzi. Stosowany jest do wyrobu nakryć stołowych* naczyh* odlewów artystycznych. Makrycia stołowe, tzw. platery# dawniej produkowane były z mosiądzu i następnie srebrzona. Warstwa srebrna po pewnym czasie w niektórych miejscach ulegała starciu. Widoczna spod niej żółta barwa mosiądzu szpeciła nakrycia i jednocześnie czyniła je szkodliwymi dla zdrowia ze względu na trujący charakter związków miedzi. Dzięki zastosowaniu białego metalu wada ta została usunięta. Wyroby takie mają wybity- znak BM.