Reakiancja Xf odwzorowuje moc bierną związaną ze zjawiskiem magnesowania rdzenia W sianie jałowym transformatora schemat zastępczy można uprościć do posiaci, w której występują tylko te elementy (/łp*.
Uproszczony schemat zastępczy transformatora w stanie jałowym podano na rys. 43.
W stanie zwarcia transformatora schemat zastępczy upraszcza się do posuci podanej na rys. 4.4.
Rys. 4.3. Uproszczony schemat zastępczy transformatora w stanie jałowym
Rys. 4.4. Uproszczony schemat zastępczy transformatora w stanie zwarcia; /, - prąd zwarcia. RT, Xr — składowa czynna i bierna impedancji transformatora w stanic zwarcia
Rezystancję i reaktancję transformatora w stanie zwarcia, przy sprowadzeniu schematu do strony pierwotnej, można obliczyć ze wzorów:
(4.10)
Charakterystyczną dla stanu zwarcia wielkością jest znamionowe napięcie zwarcia, jest to taka wartość napięcia, jaką należy doprowadzić do uzwojenia pierwotnego transformatora, aby w zwanym uzwojeniu wtórnym popłynął prąd znamionowy. Znamionowe napięcie zwarcia Uk wyraża się najczęściej w % napięcia znamionowego w uzwojeniu pierwotnym:
(4.11)
gdzie: Uk - znamionowe napięcie zwarcia w uzwojeniu pierwotnym (uzwojenie
wtórne zwarte).
Znajomość uk% pozwala na obliczenie prądu zwarcia eksploatacyjnego, który popłynąłby w uzwojeniu pierwotnym (wtórne zwarte), jeśli napięcie U, = M
Transformatory są urządzeniami o wysokiej sprawności dochodzącej niekiedy do 993 *&• Sprawność określana jest wg zależności:
gdzie: APo, |
Pi *1 ***»+&«. P, — straty obciążeniowe |
(4.13) |
Apo, - |
(4.14) | |
tik |
- straty w żelazie | |
- c„,b;„/*crb;^ |
(4.15) | |
C„y. Cn > |
— współczynniki strat na histerezę i prądy wirowe, — amplituda indukcji magnetycznej w rdzeniu, — częstotliwość napięcia zasilającego. |
Mimo wysokiej sprawności, w transformatorach dużych mocy straty mocy czynnej wynoszą często setki kilowatów i powodują niekorzystne dla uzwojeń i innych elementów transformatorów nagrzewanie. Dlatego transformatory większych mocy wymagają odpowiedniego chłodzenia.
43. PYTANIA KONTROLNE
1. Jaka jest zasada działania transformatora?
2. Jak zbudowany jest transformator jednofazowy i trójfazowy?
3. Jakie są podstawowe parametry transformatora?
4. Jakie stany pracy mogą występować w eksploatacji transformatorów?
5. Schemat zastępczy transformatora obciążonego. Jakie jest znaczenie fizyczne poszczególnych elementów schematu?
6. Jakie są uproszczenia w schemacie zastępczym w stanie jałowym i w stanie zwarcia?
7. Jakie straty występują w transformatorach? Podaj sposoby pomiaru tych strat.
8. Od czego zależy sprawność transformatorów?
9. Narysuj i uzasadnij przebieg charakterystyk transformatora w poszczególnych stanach pracy.
10. Jak definiuje się pojęcie przekładni napięciowej transformatorów jednofazowych i trójfazowych?
11. Jakie są układy połączeń transformatorów trójfazowych?