Image022

1.    Jakie rodzaje węglowodanów występują w organizmie człowieka. Jakie funkcje?

2.    Podaj i uzasadnij zalecenia prawidłowego żywienia dotyczące ilości i rodzaj_u węglowodanów w diecie człowieka.

3.    Jakie zaburzenia metaboliczne są związane z nieprawidłowym metabolizmem węglowodanów?

2J.4. Witaminy

Witaminy są organicznymi składnikami diety, których człowiek nic potrafi syntetyzować. a któro nie będąc ani źródłem energii ani strukturalnymi składnikami tkanek, są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Związane jest to z faktem, że wita-miny wpływają bezpośrednio lub pośrednio na komórkowe procesy metaboliczne i już niewielkie ich ilości wykazują silne działanie biologiczne, decydując o prawidłowym przebiegu wielu procesów biologicznych.

Witaminy, z uwagi na podobną rolę. jaką odgrywają w procesach przemiany materii, zalicza się, pomimo różnej budowy chemicznej. <Jo jednej grupy związków. Klasyczny podział witamin oparty jest na kryterium ich rozpuszczalności: w wodzie witaminy z grupy B i witamina C oraz w tłuszczach - witaminy A. I). Ii, K. Witaminy zaliczane do grupy pwwszej są w organizmie gromadzone w niewielkich ilościach, stąd ich ilość w diecie powinna pokrywać dzienne zapotrzebowanie. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą być w organizmie magazy nowane, w związku z czym w większym stopniu toleruje on ich okresowe niedobory w diecie.

Z pożywienia witaminy wchłaniane są w dwunastnicy i/lub jelicie cienkim na drodze: biernej - wszystkie rozpuszczalne w wodzie, oprócz B_t2: transportu aktywnego ~ witamina C oraz B12 i wszystkie inne z grupy B. gdy w organizmie są ich niedobory; dyfuzji ułatwionej wraz z tłuszczami witaminy A. D, K K.

Mechanizm działania w itamin jest różny, najczęściej jednak wpływają one na metabolizm jako koenzymy lub biologicznie aktywne składniki o charakterze hormonów. Ich niedobory powodują zaburzenia wielu procesów metaboliczny ch, objawiające się początkowo ogólnymi, a następnie specyficznymi objawami chorobowymi. Stan taki nazywamy hipowitaminozą i może mieć on miejsce przy: nieprawidłowo zestawionej diecie (np. za mało warzyw i owoców); spożywaniu produktów wysoko przetworzonych i oczyszczonych; spożywaniu większej ilości białka i tłuszczów, które do swojego praw i-dłowego metabolizmu wymagają dowozu większych ilości witamin (np. metionina - niedobory witaminy B₆ homocystcina); zaburzeniach funkcji przewodu pokarmowego i zaburzeniach odżywiania (anoreksja, bulimia)

Po spełnieniu swojej roli biologicznej, witaminy i ich metabolity są wydalane z organizmu z: moczem (Bt, Bi. B,„ tzw. „wolna" nie związana z białkami B₁₂, niacyna, kwas foliowy, kwas pantotenowy. C i K) i/lub kałem (D. K. B,, B₂. B₎₂) oraz potem (B,, B>, C).