geertz1

Clifford Gccrtz

O gatunkach zmąconych

(Nowe konfiguracje myśli społecznej)

i. Pewne prawdy, jak myślę, są oczywiste. Po pierwsze, że w życiu umysłowym nastąpiło w ostatnich latach niebywałe pomieszanie form gatunkowych i że pomieszanie to nic słabnie. Dalej, że wielu uczonych odeszło w naukach społecznych od ideału wyjaśnienia związanego z pojęciem prawa naukowego i poszczególnych jego realizacji i zwróciło się ku ideałowi wynikającemu z koncepcji konkretnego przypadku i interpretacji. W mniejszym stopniu szuka się tego, co łączy ..planety i wahadła”. w większymi zaś tego, co pozwala kojarzyć „chryzantemy i miecze". I wreszcie, że analogie wywiedzione z humanistyki zaczynają odgrywać w rozumowaniu socjologicznym rolę podobną do tej, jaką w rozumowaniu fizykalnym pełniły od dawna analogie zaczerpnięte z rzemiosła i techniki. Co więcej, sądzę nic tylko, że tak właśnie jest, ale też, że wszystko to się ze sobą łąc zy. Przedmiotem moich uwag będzie zwrot w kulturze, jaki spowodował owe wydarzenia, nowa konfiguracja myśli społecznej.

Zatarcie granic między gatunkami to coś więcej niż przeobrażenie I larr/ego 1 łoudiniego czy Richarda Nixona w postacie

Clifford Gccrtz - antropolog amerykański. Największy autorytet nowej antropologii lat osiemdziesiątych XX w., kluczowa postać przełomu postmodernistycznego w refleksji antropologicznej. Lindner Professor of Social Sciences w Institutc for Advanced Study w Princeton. New Jersey. Autor m.m.: The Interpreiation of Culturcs, 1973; Negara: The Theatre State in !Tineteentlt~Cenliiry Bali, 1980; Local Knowlcdgc: Further Essays in Interpretiue Anlhropology. 1983; Distinguished Iscttirc: Anti-anti-re/atifisni, .American Anthropologist". vol. 86 (1984): Workt and I.iirs. 'Hic Anthropologist as Author, 1988.

powieściowe. To coś więcej także niż opisywanie bandyckich hulanek na Środkowym Zachodzie na wzór romansu gotyckiego. To rozważania filozoficzne przybierające formę krytyki literackiej (por. Stanicy Cavcll o Bcckctcic lub o Thorcau, Sartre o Flaubercie), dywagacje naukowe prezentowane pod płaszczykiem beletrystycznych moneaicc (Lewis Thomas, Loren Eiselcy), barokowe fantazje przedstawiane ze śmiertelną powagą jako obserwacje empiryczne (Borges, Barthclme), prace historyczne złożone z równań i tablic lub z zeznaó sądowych (Fogel i Engerman, Lc Roi Ladurie), reportaże, co brzmią jak zwierzenia poufne (Mailer), przypowieści udające opis etnograficzny (Castaneda), traktaty teoretyczne pomyślane jako pamiętnik podróży (Lćvi-Strauss), spór ideologiczny ujęty w formę dociekań z zakresu historiografii (Edward Said), badania cpistemologicz-nc skonstruowane jak traktat polityczny (Faul Feyerabend), polemika metodologiczna ukształtowana na wzór wspomnień osobistych (James Watson). Bardzo chyba znamienny dla naszych czasów jest utwór Nabokova Blady ogieti, ów obiekt niemożliwy, na który składają się poezja i powieść, uczone przypisy i obrazowanie rodem z kliniki. Jeszcze trochę, a ukaże się teoria kwantowa wierszem lub biografia w zapisie algebraicznym.

W pewnym stopniu zawsze tak oczywiście bywało. Teorie swoje rymowali Lukrecjusz, Mandcville i Erazm Darwin. Dzisiejsze skotłowanie fonu wezbrało jednak do punktu, w którym nic tylko trudno zaszeregować autora (kim jest Foucault - historykiem, filozofem, politologiem? kim Thomas Kultu historykiem, filozofem, socjologiem wiedzy?), ale i zaklasyfikować dzieło (czym jest After Bubel Georgc’a Stcincra - studium językoznawczym, szkicem krytycznoliterackim, pracą z historii kultur)'? czym On Bcinjt Blue Williama Gassa - traktatem, gawędą, apologią?). Idzie tu zatem o coś więcej niż o dziwaczne igraszki, przelotne ciekawostki czy o dobrze znany fakt, że innowacje są z definicji trudne do zaszufladkowania. Zjawisko ma charakter dostatecznie powszechny i wyrazisty, by podsunąć myśl, że