IMGP2349

304 Rozdział 4

wy Tym samym upublic/nia swoją sferę prywatną Wychodzi /c swej /anodowej roli

Czasami może być lo skuteczna strategia zaistnieniu w polu medialnym, by realizować swoje naukowe cele. W ten właśnie sposob wkroczył na nie Janusz ( zapinskt. W 1994 roku na łamach ..Gazety Wyborczej" ogłosił swój sira|k profesorski, skarżąc się na niskie zarobki i złe warunki pracy Obecnie psycholog < występujący pod różnorodnymi etykietkami, naje/ęściei psycholog sp<». łeczny, socjolog. politolog) wykorzystuje swój medialny kapitał do promocji wyników badan. m.m. prowadzonych w ramach ..Diagnozy społecznej" loch-man opisywał to w następujący sposob „Prof. Janusz C zapiński, psycholog społeczny z 20-letnim stażem, ceniony autorytet, zamiast c/ytae fachową literaturę. od trzech lat musi dorabiać do śmiesznie niskiej pensji Zapowiada więc strajk Bronię fundamentalnych zasad mówi Jego koledzy deklarują poparcie. W piśmie do dziekana Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego prof Czapiński prosi o znaczącą podwyżkę. W tej chwili profesor zarabia 5.4 min brutto, czyli na rękę niewiele ponad 4 min (...)"[ I‘>94| Po latach Czapiński tłumaczył motywy swojego zachowania w sposob następuiący:    Chodziło

0    rażącą niesprawiedliwość, bo na uczelniach publicznych utworzono studia płatne. A to oznacza, ze głównie płacą d/icci / rodzin uboższych kulturowo

1    ekonomicznie, które nic miały tylu korepetycji ani książek na polkach, by bez problemu zdać egzaminy wstępne. Sprowadzało się to do tego. ze w Polsce za biedę się karze. Do tego zaczął się drena/ mózgów podkopywanie kadry z uczelni publicznych przez prywatne szkoły wyzsze Przynęta była wysokość zarobków. Kiedy ogłaszałem protest, co nazwano jednoosobowym strajkiem profesorskim, była to trzykrotna różnica. Zaczynało się chałturzenie mc tylko poprze/ zatrudnianie się w innych szkołach na drugim, a niektórzy na trzecim, czwartym, piątym etacie. Rekordziści pracowali na siedmiu etatach, co zaczęło się odbijać na liczbie przyzwoitych publikacji czy rzetelnych badań. Uznałem to za wielką patologię, stad mój protest" (Zaborek. 20111.

Przy okazji jednak psycholog odkrywa wiele ze swojego życia prywatnego: opowiada o biciu w dzieciństwie, tłumacząc to obowiązującą wtedy normą kulturową. o szczególnych relacjach / matką Dowiadujemy się wiele informacji nie związanych z jego naukową rolą. np. d/ieki komu (a raczej czyjej finansowej pomocy kupił mieszkanie ctc.ł. Przykładowy wywiad udzielony przez Czapińskiego Inna hal lada o Januszku [Zaborek. 20111 stanowi cgzcmpltfikację innej formy mtymi/acji. Naukowiec występuje |ako osoba prywatna, odgrywa

< hodziło o kwestię wiary. por. wywiad / Ireneuszem Krzemińskim. Intelekt \i<nuil mi ifyha. Robert Mazurek. Rzcczpospolita.łmp www rp pl artykuf6199l.3XSX76 Intelekt stanal nu dęba. himl. dostęp 20 03.2010.

swoje /ycic na wzór cclcbryty. Polega ona na udzielaniu wywiadów na lematy osobiste Mo/c być realizowana w formie opublikowanej autobiografii, wywiadu r/cki C hod/i o wyjście poza zawodową rolę. a często przełamywanie obyczajowego tabu. odkrywanie swojej prywatności czy nawet intymności. Tym samym wkracza na pole zarezerwowane dotąd dla cclcbrytów W przypadku socjologów jest to wciąż incydentalna forma.

Kolejnym elementem mieszczącym się w strategii cclcbryty jest uleganie emocjom na wizji, podczas medialnych występów Okazywanie emocji w przestrzeni medialnej, publicznie (choćby z powodu ograniczonego czasu na taki komentarz) następuje kosztem racjonalnych i merytorycznych argumentów. Widz lubi emocje, media równie/, gdyż przekładają się one na zwiększoną oglądalność Kłótnia socjologów w jednej z prywatnych telewizji czy profesorów tizyki komentujących katastrofę w Kukushimic może przysłużyła się oglądalności (przekształciła bowiem ich rozmowę w spektakl), ale czy dobrze wpłynęła na w izerunek naukowca-intclcktualisty jako takiego? Warto się zastanowić, czy występując w rolach naukowców komentujących rzeczywistość, socjologowie powinni sięgać po emocje, zwłaszcza negatywne.

laka strategia stanowi zdecydowane nadużycie roli naukowca-ckspcrta--komentatora. Świadczy o wyjściu z roli. o porzuceniu używając określenia Ossowskiego ..języka treści pojęciowych” na rzecz funkcji impresyjnej czy ekspresyjnej. Uzewnętrznienie emocji na wizji czy dyskredytowanie ro/mów-c\ (kolegi koleżanki naukowca) można interpretować jako oznakę bezradności wobec komentowanego problemu, pokazanie, że narzędzia naukowe są niewystarczające. a zatem sięgamy po te. do których używania zachęcają medialne reguły gry emocje właśnie. Emocje / reguły osłabiają wartość eksplikacyjną argumentacji i merytoryczny wkład w debatę.

Autorka podziela stanowisko Sułka, że socjologowie pow inni przede wszystkim dostarczać wiedzy do rozumienia rzeczywistości, tłumaczenia mechanizmów rządzących codziennością. ..Wypowiedzi i informacje socjologów odgrywają micjmv nadzieję jakąś rolę w ułatwianiu ludziom zrozumienia tego. co się wokół nich dzieje Spore odłamy społeczeństwa polskiego nie bardzo wiedzą. w którą stronę świat zmierza, nie pojmują abstrakcyjnych reguł gry («nie-

' Por. J Staniszkis (2008). Ja. próba rekonstrukcji. Warszawa: Prószyński i S-ka Jak sami potem tłumaczyła. h\ć może sposob powstawania książki zadecydował o jej ostatecznej formie „Pisałam n.i maszynie koleinę rozdziały i wysyłałam do wydawcy Zajęło mi to '/esc tygodni Gdybym lo przeczytała, to w życiu bym pewnie tego mc wydala" (Staniszkis. 2(KW| Dopełniają cym ją przykładem jest wywiad rzeka udzielony Cezaremu Michalskiemu (2010). Aru- tokarzy skic / ucih iowc. Warszawa: Czerwone i Czarne

Zdecydowanie mną formę, strategię Perską i au.oprezcntacyjną ma opowie* autobiografie/ na Mam Jarosz (20101. Obyś ń/« < kitowychczasach. Warszawa Oficyna Naukowa.