Kukułka0

XII. Kwestia praw człowieka w stosunkach rolędzynaradowyclit

Trzecią wreszcie dziedziną praw człowieka, którą zajmowała się Liga Narodów, była dziedzina prawa pracy, Pakt Ligi zakładał dążenie do ustanowienia i utrzymania ^słusznychJ Iu.cizki.cli ..vyąmpków pracy dla mężczyzn, kobiet] dzieci”. Traktat Wersalski powołał do tego celu .Międzynarodową C)rganiz_:ącje.Pracy, a jego rozdział XIII stanowi! Konstytucję MOR Głosiła ona zasadę sprawiedljwo§€|spo-łecznej, dążenia do polepszenia \vanir^^£jgrący, walki z bezrobociem, odpowiedniki .płacy'w” przypadkach chorób, ochrony pracy dziecLjnło.d»eży i kobieTitpTZasady Kon-stytucji MOP zyskały szerokie poparcie, gdyż organizacja ta liczyła więcej członków niż Liga Narodów.

Wybuch U    przekreśli! system Ligi Narodów na

rzecz promocji i ochrony praw człowieka. Dramatyzmu temu przekreśleniu dodały hitierowskie i-- stollM>wskie akty ludobójstwa oraz terroru wobec własnych obywateli i cudzoziemców, Mimo podbojów i wielkich ofiar wojennych przywódcy mocarstw demokratycznych podjęli przywracanie wiaiw...śwdjM.w,praw&.człowieka. W Karcie .Atlantyckiej z ] 4 sierpnia. 1941 r. stwierdzili oni, iż szanują ,,prawo wszystkich ludów do wybrania-.sobie..j[prmy rządu, pod jakim chcą źyci .pragną "oni _s'żeby przy wrócono prawa.mwerenne i autonomie tymi,..którym j.ejpdębrąnp..siłą”. Następnie sygnatariusze pękła-_ racji Naro.dów..Zjednocz.Qnycłtz J..stvęzniaJ942 r. wyrazili, przekonanie, „że zupętoe-zwycięstwo nad ich wrogami jest rzeczą zasadniczą dla obrony życia, wolności, niepodległości i swobody religijnej oraz dla zachowania praw człowieka i sprawiedliwości, w snych jak również i w innych krajach”.

Przemyślenia związane z przygotowaniami koalicyjnymi do utworzenia QNZ doprowadziły do poświęcenia dużo uwagi kwestii praw człowieka w założycielskim dokumencie tej organizacji. Ostatecznie w Karcie N2 odpowiednie zapisy na ten temat znalazły się aż w pięciu^artykułach (1, 13, 55, 6Z 76)_r Zapowiedziano w nich zobowiązania członków, że będą: działać na rzecz przywrócenia wiary _w podstawowe prawa człowieka; popierać te prąSL^chęcać do ich__ poszanowania; ułatwiać korzystanie z Tych praw przez...wszystkich bez różnicy rasyrpfclf języka i wyznania; przestrzegać prawjrzlowle-

ka i podstawowych woloości w rniędzynarodowych mechanizmach współpracy gospodarczej i społecznejj^^    .zale

ceń w'celu zapewpiemapaszarm^yaria i przestrzegania ..praw czjo_r wieka i podstawowych wolności; popierać yposzaoDW^Ianie..j>jc]i-że praw i wolności w...systemie powierniczym w imię postępu ludności obszarów powierniczych,

S wego rodzajulązupelnieniem powyższych zapowiedzi Karty NZ była Karta MiędzynarodowegoTrybunału Wojskowego z 8 sierpnia 1.945 r, Zaliczyła ona    różne formy

_ gwałceni a praw czło w ieka.....w.czasie^.ojny_J^Jłwfczcza; ^„mord.er-

stwa, wytępianie; -obracam ludzi w niewolników, deportacja jjttnę czyny nieludzkie.,.., albo prześladowanie ze względów politycznych, rasowych lub religijnych⁷’. W sumie zapowiedzi Karty NZ i decyzje Karty Między narodowego Trybunału Wojskowego otwierały drogę do wypracowania wielu dokumentów, które w sposób rozszerzony i bardziej szczegółowy ujmowały kwestię praw człowieka.

3. Promocja i ochrona praw człowieka w systemie ONZ

Rejestr zbrodni przeciwko ludzkości stanowił zbiorowe ostrzeżenie na przyszłość, zaś Karta NZ obejmowała sumę wskazań do działań zbiorowych w przyszłości w kwestii praw człowieka. Ostrzeżenie okazało się trafne i potrzebne, ponieważ w toku licznych wojen tzw. peryferyjnych i między etnicznych, toczonych w następnych dziesięcioleciach, popełniono liczne zbrodnie przeciwko ludzkości, dla osądzenia których powoływano różne trybunały i prżyjętó'koii-Wi;ticiŁW--spmwiewbipdr4..judobójstvva z 9 grudnia 1948/. Również wskazania były potrzebne, aczkolwiek wymagały wiele wysiłków międzynarodowych, aby prawa człowieka rozwijać, promować i chronić.

Dyskusje nad precyzowaniem praw człowieka na forum ONZ rozpoczęty się tuż po ukonstytuowaniu się KoinisjiRra.w Człowieka, Radyy Gospodarczej i Społecznej oraz_JJI„KQJttiMy..Zgmn^^ęBia

Ogólnego7W dyskusjach tych w ciągu dwóch lal zdołano uzgodnić,

215