Kukułka3

XII. Kwestia praw człowieka w stosunkach nil^zynarodowych

czasu idee te zdobyły szeroką akceptację o charakterze norm jmif-dzyitaipdowych. określających to. co jest niezbędne dla istot ludzkich do życia godnego i bez nadużyć. Normy te określają zobowiązania, wzajemne jednostek i. pańsjtw M..%ądach równości i medy-skrjfpimacji Wychodzą one z założenia, że .wszyscy ludzie mają równe sobie prawą. Leżące u ich podłoża idee mają znaczny wpływ na stosunki międzynarodowe.

Jak wiemy, idea mówiąca o obowią^ku-paóstwą. poszanowania ptaw---swoidł,,obywateli należy do najstarszym^

Wprowadzała orm niezbyw^alne prawo jednostek lud^ich.Jo_ochro-nXZ§_^.tt(Mły-.p.aDStw|L Dlatego uznała, że prawa człowieka muszą być częścią polityki zagranicznej państw, aby je promować, chronić i przeciwdziałać gwałceniu ich. Rosnące bowiem znaczenie praw człowieka w stosunkach międzynarodowych wzmaga zarazem wrażliwość na przypadki ich naruszania, a także niewłaściwego reagowania na nie przez rządy i organizacje międzynarodowe.

Politolodzy i teoretycy stosunków międzynarodowych interpretują koncepcie praw człowieka jako intelektualny ...produkt -świata-.zachodniego, następstwo rozwoju państw nowożytnych i następstwo .procesów industrklizacji. Są też tacy,'Bórzy traktgją prawa .człowieka .jako koncepcję i narzędzie pomagające chronić jednostki przed rosnącą presją wladz';pąńslwówyćh i sil iynlai;^iioć'jSi€^tych praw łączą z cywilizacją zachodnią, to ich ekstensywny rozwój przypisują aktywności reszty..świata. Oceniają mianowicie, że przyjęcie .Eowszechnej 'Deklaracji Praw.Człowieka w 1948 r. i paktów' praw człowieka z 1966 r. siato się możliwe dzięki poparciu krajów rozwijających się.

Ważną dziedziną badań kwestii praw człowieka w stosunkach międzynarodowych ostatniego ćwierćwiecza jest rozpatrywanie ich w kontekście, prgycjzyn wojen, represji, mordów;.iiactup Poszukuje się rzeczywistych przyczyn wszelkich represji, aby przyczynić się do ograniczenia gwałcenia praw czy ich nadużywania. Przeważa pogląd przypisujący gwałcenie praw głównie trzem grupom przyczyn: politycznym,ekonomicznym i kulturalno-ideoiogicmym.    '

.Przyczyny.politYczne znajdują się w niedemokratycznych typach ustroju, w realnych i domniemanych zagrożeniach dla ustroju.

w wojnach.domowych i_międzynarodowych, w ruchach., separatystycznych, konfliktach.nii.ędzyehDic’.znych i w tenory imię,

Przyczyny ekonomiczne obejmują stopjeńnozwoju .gospodarcze^ go, nierównoIcrftiateitaSHrdraz procesy globalizacyjne^d^ędzinie handlu i finansów, jeśli rodzą asymetrie rozwojowe.

Przyczyny kulturowo-ideologiczne przejawiają się w rozbieżnych ocenaci^raekż!ości;-''w'jnprżedzeniach między grupowych i .wżhigatyw-nych -stereotypach. i. pogardzie 3la ihnychj w jdeplogiach... totalitarnych oraz w usłużności wobec"rephe^jhycH' instytucji politycznych.

Z zestawienia konsekwencji trzech przyczyn gwałcenia praw człowieka wynika, źe większość z nich jest powodowana przez przyczyny wewnętene. Okazało się też, źe gwałcenia te mogą zmniejszać się,.wymiarę.rozwoju. odpowiedniej informacji, soaałjzaęjtoraz nacisków ekonomicznych.....ipolitycznych, Ż tych względów' większość .międzynarodowych... trąktatów o jpchroaic.....prąw.... czlmyieka,

o których mowa była wcześniej, reguluje zachowanie rządów wobec swoich obywateli.,.    *

świadczą

ratyfikacje--.odpowiednich krakhatów, w\pęMa^ powiędzina pytania ciał nadzorujących^stesowanie^norm w prawne wewnętrznym, zgodnie z normami zachowania na szczeblu wewnę-' trznym. Oczywiście, że formalne przyjęcie przez państwo nie zamyka sprawy stosowania tych norm, ale rozpoczyna dłuższe zabiegi prowadzące do ich pełnego wdrożenia. Pojawiają się duże rozbież-

ką a_ DrakiykąidiJ    W sposób jaskrawy dowiodły tego

akty ludobójstwa, w Rwandzie, w J994 r. oraz „czystkietnicznej .w Rośni'k Kosowie--w latach 1994-J995,,.aiakże. wJ999 r. Raport..., organizacji pozarządowej Amnesty Intematronal z.2000 r. stwierdził, że od 1997 r. tortury były stosowane wpohad 150 krajach.

Do.warunków efekty:wnego,r-vdrażania, ,norm pra,w.człG;wieka zalicza się stosowanie sankcji, bodźce materialne, pomoc organizacji pozarządowych,'niobjłizację.trans.ttąrodową lab łączeni!ó^ystkich tych zabiegów. Jako skuteczne ocenia się działania organizacji poza-

221