Latin0013

17

polsku powiedzieć nie możemy, lecz przetłumaczymy: Słyszymy, że ty opowiadasz. Nauczycielka widzi, że ja pracuję. Nauczycielki widzą, że wy studiujecie. Porównując zdania łacińskie i polskie należy zauważyć, że w języku łacińskim jest to zdanie pojedyncze z dopełnieniem bliższym rozwiniętym przez bezokolicznik; a w języku polskim są to dwa zdania: zdanie nadrzędne i zdanie podrzędne dopełnieniowe. Podmioty przytoczonych polskich zdań dopełnieniowych (ty, ja, wy) występują w zdaniach łacińskich w bierniku (te, me, vos), a orzeczenia tych zdań (opowiadam, pracuję, studiujecie) są użyte w bezokoliczniku (narrare, laborare, studere). Takie połączenie biernika z bezokolicznikiem nazywamy w języku łacińskim accusativus cum infinitivo.

Konstrukcja accusativus cum infinitivo występuje po bardzo wielu czasownikach wyrażających postrzeganie, czucie, sąd, wypowiedź np.: widzę, że; słyszę, że; mówię, że; czuję, że.

Tłumaczenie tej konstrukcji rozpoczynamy od orzeczenia zdania (audimus, videt, vident), które nazywamy słowem rządzącym; po słowie rządzącym dajemy spójnik że. Następnie dopełnienie w akkusatiwie (te, me, vos) stawiamy w mianowniku jako podmiot zdania dopełnieniowego (ty, ja, wy), a infinitivus narrare, laborare, studere) dopasowujemy w osobie, rodzaju i liczbie do podmiotu jako orzeczenie tego zdania.

Studiosa putat se bene respondere. — Studentka uważa, że (ona — studentka) dobrze odpowiada. Studiosae gaudent se studere. Studentki cieszą się, że one — studentki) studiują. Zauważ, że gdy podmiot słowa rządzącego występuje w osobie trzeciej i mówi o sobie (Studiosa putat, studiosae putant), to podmiot zdania dopełnieniowego wyrażamy zaimkiem zwrotnym se (dla liczby pojedynczej i mnogiej).

Rzeczowniki i przymiotniki deklinacji II. Zaimki dzierżawcze. Partie, perf. pass., participium fut. act. Słowo posiłkowe sum, esse, fui i composita. Dativus possessh/us.

V.

LECTIO QUINTA

i me alienum obce dla mnie ad (z acc.) do, przy admvo, -are, -iovi, -iutum wspierać, pomagać

admoneo, -ere, -ni, -itran przypominać, przestrzegać, upominać aisom, adesse, adfui być obecnym ldenus, -a, -um obcy, cudzy eeucus, -i przyjaciel mridfia, -ae przyjaźń, przymierze

anhnns, -i duch, świadomość, odwaga, umysł

annns, -i rok antę (z acc.) przed

appareo, -ere, -ni ukazać się, być widocznym

apnd (z acc.) u, przy

asper, -era, -erom szorstki, trudny, przykry

astrom, -i gwiazda

atqne i, a