Obrazek14

Raznzu:. II

w sposób nawracający, przy czym nie wszystkie osoby przejawiają katastroficzny sposób interpretowania doznań somatycznych (por. Rachman, Łopatka, Levitt 1988; Rachman 2005; Hofmann 2005). Na temat uwarunkowań pierwszego ataku Clark pryyjąjj dwa bardzo ogólne założenia, które ze względu na sprzeczne wyniki badań nie doczekały się na razie konkretyzacji. Pierwsze z nich wskazuje na podatność biologiczna: drugie na efekty uczenia sic na podstawie osobistych reakcji lub reakcji personelu leczącego na pierwszy atak.

Rysunek 11J. Model poznawczo-behawioralny sekwencji zjawisk w mechanizmie utrzymywania się ataków paniki

Źródła; opracowano na podstawie: Clark 1986; Ollendick et al 1994.

WspQic2gsne^alte^tywjigjaaodeje napariówLpaniŁj wywodzące się z założeń pgdepcia poataWćźegoIhebawioryzmn to koncepcja wrażliwości na lęk ^oczekiwania oraz model warunkowania interoceptywnego i eksteroreceptywąg-, *gp (szerzej^or. Hofmann 2005).

'"'"Model poznawczy fobii społecznej Clarka i Wellsa (1995, za: Clark 2006) wyjaśnia, jakieproccsy i zjawiska zachodza^gdy osf^j^^i^^aTnhi^spo-leczną znaidzitLSig w wywołi^iacei lek sytuacji    .

Na podstawię doświadczeń społecznych w7^vchnł^iiHh"życła<»56ataka

ZABteZEfWA PfBWltOWŁ ( 2£3l*6t STOSSO

utworzyła pewne błędne przekopania na temat siebie t innych łudzi, Na przykład: „jeśli nie jestem akceptowana i łubiana przez wszystkich, to znaczy, że jestem gorsza i głupsza” lub jeśli podczas rozmowy spuszczę wzrok, to wszyscy pomyślą, że czuję się niepewnie t jestem przestraszona". Gdy podczas spotkania towarzyskiego u osoby z jakichś względów dojdzie do uaktywnienia się tych przekonań, wyzwala się wówczas program lękowy** (Clark 200ń, s. wjtórym wyodrębnić można trzy wzmaeniatacesW wzajemnie ciśnienty: (a) somatyczne, (np. rumienienie sie, drżenie, bicie serca) doświadczanie i poznawcze rozno-znanie lęku, które zwrotnie potwierdzają dostrzeżone niebezpieczeństwo nega-tywneą oceny społecznej; {bj^chowania y^h^pWTal^ (rtp . umkamelre-m^Istaranie.sie^aby jak naiicpiewrpay.,faM£ęlow^ttieisgmvfen:eswoich zachowań) w trakcie sytuacji wywołującej łek_ których ee£rn

mych negat

zagrożenia społecznego (ty. krytyki, braku akci w ydarzeń interpersonalnych' (cl przenTeśknie i kr.ncentmwanie gwagi na drobiazgowej analizie i kontroli samej siebie, co powoduje skupienie się aa informacjach interoceptywrych, potwierdzających iuż posiadane praż osobę błędne przekonania na tematjęgo. co myślą hihiak odnoszą się do niej inni ładzie. Te trzy^oddziałujące na siebie wzajenanie_elemeTiiy tworzą z^knięty ^StenTpo-twierdzaiacv~arzekapapta osoby o społecznym za&rgźermi-    ~

Opracowany przez P.M. Clarka. P.M. Salko^gkiśa TS^Y/eHsa model terapii napadów paniki i fobii społecznej na podstawie przedstawionych powyżej koncepcji zniekształconego spostrzegania i katastroficznych interpretacji doznań somatycznych lub sygnałów społecznych test specyficzną kombinacją technik i procedur poznawczych i behawioralnych. Techniki te koncentrują stę na zmianie czynników podtrzymujących mechanizm błędnego koła, zwłaszcza na zmianie błędnych przekonań, zidentyfikowania zniekształceń w postrze-ggnttTwfeiKości zagrożenia oraz modyfikacji zachowań zabezpieczających. Choć w szczegółach techniki pracy terapeutycznej z pacjentarm cierpt^ymi na napady paniki i fobię społeczną różnią się, to generalnie można wskazać na trzy grupy oddziaływań:

Edukacja - obejmuje dostarczanie informacji pacjentom na temat natury [lęku i wspóiwyśtępującyen ż rum przej swów    ukisou amoflOHŁtćz.-

nego w postaci różnych doznań filologicznych i somatycznych. Na przykład podczas ataków paniki pacjenci obawiają, się, że zemdleją, chociaż jest to mało prawdopodobne, bo zjawisko to zachodzi, gdy następuje spadek ciśnienia krwi, a nie jego wzrost, jak podczas przeżywania silnego lęku,

[Procedury poznawcze - polegają z jednej strony na rozpoznaniu przezj»-c len ta negatywnych przekonań i Błędnych interpretacji sygnałów zewnętrznych i wewnętrznych, które nie znaidmą5p(liripi[w^:^ w rzeSywjs^chjafe^ rżeniach w przeszłości (np analiza przckzipanurpacientin o [serca w obliczu wiejokrothie powtarzającej sic sytuacji, jirzebkgaiacei na-[slępująco: samotne^^geayw³'IP W tfHgagj —* oczMcS^taEuserca —»ustąpię-| nie objawów, gdy pojawia się mąż), z drugiej naTbstowanio praw

dzTopactealow z