leki przeciwpierwotniakowe2

3.2.1. Leki przeciw lambliozie

Lamblia intestinalis (wielkouściec jelitowy) jest bardzo rozpowszechnionym pasożytem jelitowym w naszym kraju, zwłaszcza u dzieci. Niestety lamblioza jest dość trudna do wyleczenia. Pamiętając o dużej łatwości szerzenia się tego zakażenia należy badać wszystkich domowników i w zależności od obecności cyst lamblii w badanym kale, leczy się równocześnie wszystkie zarażone osoby. Podstawowymi lekami stosowanymi w lambliazic są metronidazol i tynidazol oraz furazolidon, omówione w rozdziałach 3.6 i 3.7, jak też paromomycyna i azitromycyna.

3.2.2. Leki przeciwzimnicze

Zimnica (malaria) jest chorobą zakaźną, wywołaną przez pierwotniaki (Plasmodium). Przy ukłuciu przez zakażonego komara dostają się z jego śliną do krwi człowieka sporozoity. Po okresie wylęgania, w czasie którego przebywają wewnątrz komórek wątroby i śledziony, przedostają się do krwinek czerwonych.

W krwinkach czerwonych przechodzą cykl rozwojowy, trwający zależnie od rodzaju zimnicy 24-72 godz. W następstwie tego dzielą się na schizonty (merozoity) i wydobywają się ze zniszczonych krwinek, zakażając następne. Niektóre schizonty mogą wytwarzać formy płciowe (game-tocyty), makro- i mikrogamety, którymi może zakazić się komar. W jego przewodzie pokarmowym odbywa się zapłodnienie, a następnie wytworzenie sporozoitów.

Tab. 3.1.    Leki przeciwzimnicze i ich działanie na poszczególne postacie zarod/.ca zimnicy

LEK	DZIAŁA NA
	Sporozoity	Schizonty tkankowe	Schizonty krwi	Gemetocyty
Prymachina (Plasmochina)		O	■	■
Chlorochina			■	□
Amodiachina			■	O
Mepakryna Akranil			■
Pirymetamina		■	■
Proguanil	■	■	■

■ - działanie skuteczne    □ - działanie słabe i niepewne

Zimnica jest chorobą bardzo rozpowszechnioną w krajach tropikalnych i trudną do wyleczenia, ponieważ postacie wewnątrzkomórkowe pierwotniaka są bardzo trudne do zabicia. Wprawdzie znana od wieków chinina, stosowana systematycznie, powodowała w wielu przypadkach wyleczenie, ale często zdarzały się nieprzewidziane nawroty choroby. Dopiero odkrycie innych leków przeciwzimniczych, jak mepakryna, prymachina, a zwłaszcza działająca na wewnątrzkomórkowe postacie pierwotniaka zimnicy pirymetamina i proguanil, pozwalają obecnie najczęściej na całkowite wyleczenie.

Wiele pochodnych chininy (aminochinoliny i hydroksychinoliny) o mniejszej toksyczności odznacza się właściwościami przeciwzimniczymi. Niektóre z nich działają również na inne pierwotniaki, m.in. na pełzaka czerwonki. Poza tym działanie przeciwzimnicze wywierają pochodne akry-dyny (obecnie nie stosowana mepakryna), pirymidyny i biguanidu. Obecnie w zakażeniach Plasmodium falciparum zagrażających życiu stosuje się leczenie skojarzone, np. chinina + doksycyklina (200 mg/dz.) oraz chinina + meflochina.

Pirymetamina

Pochodna pirydynowa o silnym działaniu przeciwmalarycznym. Działa na postacie wewnątrz- i zewnątrzkomórkowe zarodźca malarii nie niszcząc gametocytów.

Zastosowa

nie

Ryc. 3.1.

• Stosuje się ją w malarii wywołanej przez Plasmodium vivax, P. falciparum i P. malańae oraz (w połączeniu z sulfonamidem) w leczeniu toksoplazmozy i zapalenia płuc wywołanego przez Pneumocystis carini.

77