leki ukladu przywspolczulnego001

Tab. 12.1. Sympatykotonia i parasympatykotonia

e. SYMPATYKOTONIA WY' FIZJOLOGICZNA	PARASYMPATYKOTONIA * FIZJOLOGICZNA
Wzmożenie procesów katabolizmu	Wzmożenie procesów przyswajania i odnowy
Pobudzenie czynności wszystkich narządów biorących udział w pracy i walce	Zahamowanie czynności biorących udział w pracy i walce
Zahamowanie czynności układu pokarmowego i wydzielania gruczołów	Pobudzenie czynności układu pokarmowego i wydzielania gruczołów

receptory w narządach wykonawczych, wywołują określone, właściwe dla danego efektora reakcje. Przekaźnikiem chemicznym w zwojach, podobnie jak w zakończeniach układu cholinergicznego, jest acetylocholina, w zakończeniach układu adrenergicznego - noradrenalina. Połączenie neu-roprzekaźników z receptorami jest krótkotrwałe, trwa kilka tysięcznych sekundy. Następnie neuroprzekaźniki zostają częściowo rozłożone przez swoiste enzymy (acetylocholina przez AChE, noradrenalina przez COMT lub MAO), a częściowo wchłaniane zwrotnie przez błonę presynaptyczną (zakończenie nerwowe).

12.2. Możliwość wpływania lekami na czynność układu autonomicznego

Lekami możemy wpływać na czynność układu autonomicznego przez ośrodki autonomiczne, zwoje i zakończenia nerwowe.

Leki wpływające na^ośrodki autonomiczne nie wywołują zwykle wybiórczego pobudzenia układu współczulnego i przywspółczulnego i z tego powodu ich zastosowanie w lecznictwie jest ograniczone.

Leki wpływające na^zwgję. (środki zwojowe) mogą je pobudzać lub hamować. Pobudzenie wzmaga natężenie impulsów płynących przez nerwy autonomiczne zarówno od ośrodków na obwód, jak i odwrotnie. W leczeniu wykorzystuje się wyłącznic pobudzenie zwojów nerwów dośrodkowych w celu odruchowego pobudzenia np. ośrodka oddechowego (częściowo niketamid). Porażenie zwojów „odcina” narządy wewnętrzne od wpływu układu nerwowego - wyraża się to głównie wypadnięciem funkcji układu współczulnego lub przywspółczulnego zależnie od przewagi napięcia jednego z tych układów w danym układzie narządów.

Największe możliwości wpływania na czynność narządów wewnętrznych stwarzają leki działające na zakończenia nerwów autonomicznych. Wśród nich rozróżniamy leki, które pobudzają zakończenia współczulnc

(leki sympatykotoniczne, sympatykomimetyczne) lub je porażają (leki sympatykolityczne, czyli adrenolityczne i sympatolityczne) oraz leki, które pobudzają zakończenia przywspółczulne (leki parasympatykotoniczne, parasympatykomimetyczne, cholinergicznc) lub je porażają (leki parasympatykolityczne, cholinolityczne, atropinowe). Pobudzenie zakończeń adre-nergicznych lub porażenie zakończeń cholincrgicznych wywołuje obraz

NARZĄD	Pobudzenie
	układu współczulnego		układu przywspółczulnego
	rec. a	rec. p
Serce
lYif-Ąi kurczliwość	—	n	*
częstość skurczów		71	bi
Naczynia krwionośne
\ \ wieńcowe	* f	f *	4*
\ skórne	■) f	—	4-
trzewne	^ 4-	4- 4	—
mięśniowe	* 4-	4*	4-
f ^0003
/ p ll mięśnie oskrzeli		4-	4 4-
1 il / ~ li-gruczoly oskrzeli	5	i (?)
\ Przewód pokarmowy
ja perystaltyka	—	*	*
.—zwieracze	* 4-		4- ■>
> 5 gruczoły	4	1 (?)	a
Oto
— źrenica	4* *	—	* 4-
ciśnienie śródgałkowe	—	—	*
/ Przemiana materii		71	a
f y ) Temperatura dala		» (?)	ii

Następstwa pobudzenia układu współczulnego i przywspółczulnego    Ryc. 12.1.

285