P1050179

EL

Teks! spójny: wUiśtiwóSci struktury głębokiej

19

o postaci (2) i (4); należy tylko nadać tej zawartości wyraźny i jednorodny kształt. Wymagania te spełnia język relacyjny, którego wyrażenia mają strukturę składników bezpośrednich (por. 1.3.).

Okazało się, że struktura składników bezpośrednich wyrażeń relacyjnych może być wykorzystana do opisu zjawisk, odpowiadających znaczeniowemu (konceptualnemu) rozczłonkowaniu kompleksu, oraz do objaśnienia różnych modulacji tego rozczłonkowania (por. 1.4.).

Opis kompleksu wypowiedzi musi zachowywać postać naturalnych zdań (propozycji) tylko dopóty, dopóki nie dysponujemy specjalnym językiem niepropozy-cjonalnym. Z przejściem do języka relacyjnego ta konieczność zanika, ponieważ wyrażenia relacyjne dysponują wystarczającymi środkami, by wyrazić kolejną determinację argumentów. Charakterystyczne, że struktura składników bezpośrednich „oczyszczona” od form propozycjonalnych okazuje się tą podstawą, z której wychodząc można wprowadzić do języka relacyjnego nie uwzględnione wcześniej formy propozycjonalne — lecz tym razem w postaci ścisłych reguł, obejmujących maksimum możliwości, i w ten sposób wyjaśnić istotę, skład i motywy wykorzystania owych form propozycjonalnych (por. 1.5). Oczywiście w ramach niniejszej pracy wykrycie różnych sposobów propozycjonalnego ukształtowania wyrażeń relacyjnych jest tylko środkiem do tego, by wykazać, że dla takiego ukształtowania jest zupełnie obojętna inwariantna zawartość wyjściowego kompleksu wypowiedzi. Dlatego też abstrahując od ukształtowania propozycjonalnego bynajmniej nie zubożamy właściwości struktury głębokiej.

1.2. Kolejna determinacja argumentów

Powiązanie argumentów i uporządkowanie wypowiedzi wiążących są widoczne już w kompleksie postaci (3).

Po pierwsze zostało w nim pokazane, że argument a₀ wypowiedzią S_s wiąże się z argumentem a_,: a₀ jest tym samym co a_₂, lecz pod warunkiem, że a_j siedzi w czarnym skórzanym fotelu; z kolei argument a_, wypowiedzią S_t jest związany z argumentem a_₂: n_, jest «_₂, jeśli a_₂ jest gruby, i wreszcie, argument fl_₂ jest związany z a_₃ z wypowiedzią S_m o właściwości „być mężczyzną”; podobne powiązanie analogicznie jest wprowadzone dla argumentów c₀ -*• c_j -*■ c_₂ -> “*■ ^c~3 °raz gę -> gi -> g₂.

Ale tym samym spełnione jest również drugie żądanie: wypowiedzi wiążące między sobą wymienione argumenty same są ustawione w określonej kolejności: wypowiedź S„ (x₀ studiuje miejscową prasę) odnosi się do tego a^, o którym już wiadomo, że jest identyczny z argumentem a_, z wypowiedzi S, («_j siedzi w fotelu), tj. S„ jest późniejsze niż S,; odpowiednio wypowiedź S, jest późniejsza niż S_t (x_₂ jest gruby), a S_t późniejsza niż S_m (*_₃ jest mężczyzną); w zbliżony sposób uporządkowane są również wypowiedzi o c_t i g,.

Łatwo zauważyć, że powiązanie parami określonych argumentów kompleksu i uporządkowanie wiążących wypowiedzi są niczym innym jak dwiema stronami tego samego zjawiska: kolejnej determinacji argumentów a, (c, lub g,) tego kompleksu.