P2050808

Podstawowe

32

właiciwoSci fizyko-chemiczne gruntów    •    3 ~\

małość jego jest tak mała, że przy stosunkowo lekkim nacisku odłamek się na mniejsze okruchy, składające się z kryształów bardziej odpornych na chemiczne.

Ziarna piaskowe w naszym klimacie składają się z odporniejszych na wietrzeni* minerałów, jak np. kwarc lub krzemionka. W piaskach świeżo powstałych mogj znajdować się również podatne na wietrzenie chemiczne ziarna skaleni. W innyę} krajach znane są piaski mikowe, gipsowe i wapienne, które odznaczają się dość mąjj wytrzymałością i dużą ściśliwością.

Cząstki pyłowe są mączką skalną powstającą wskutek tarcia i zaokrąglenia krawędzi okruchów skalnych w czasie ich przenoszenia przez wodę lub wiatr. Świeżo odłożone pyły zawierają oprócz cząstek kwarcowych i krzemionkowych znaczną ilość cząstek skaleniowych lub mikowych, które jednak szybko ulegają procesowi wietrzenia chemicznego i są albo wymywane, albo pozostają jako cząstki iłowe, tworząc pyły ilaste (gliny pylaste).    3,

Cząstki iłowo ( < 0,002 mm) składają się przeważnie z minerałów iłowych, powstałych jako produkt chemicznego wietrzenia skaleni lub mik. Proces wietrzenia chemicznego skaleni polega na przejściu ich kationów do roztworu i na częściowy! rozkładzie glinokrzemianowego anionu wskutek hydrolizy lub hydratacji. Jako przykład całkowitego rozkładu skaleni można podać rozkład anortytu (rys. 3.1).

Sche

iłowi

/—; Z—⁴

a

Si₂0₃(0H)₂

A1₂(0H)b

3.1

Przykład chemicznego rozkładu anortytu

''ai ' warstwa

3.2

Wzór chemiczny powstającego montmorillonitu

Powstaje:    J

UAlilOHJt&OjI

I 3.4

w

f f

Schei

Po wytrąceniu się wapnia nowo powstałe związki glinowe i krzemianowe wykazują dużą tendencję do połączenia się przez krystalizację i tworzą minerały iłowe (rys. 3.2V odznaczające się warstwową budową krystaliczną.

Zasadnicze warstwy w minerałach iłowych są utworzone z tetraedrów krzemowa# -tlenowych, połączonych w sześciokąty, z którymi łączą się oktaedry wodorodef nowe (rys. 3.3).

W zależności od wzajemnego układu zasadniczych warstw i ewentualnych dodatkowych elementów tworzą się różne minerały iłowe (rys. 3.4). Minerały iłowe dzid się obecnie na trzy odrębne grupy: kaolinitowe, montmorillonitowe i illitowe. Minerały kaolinitowe są głównym składnikiem glin ceramicznych i kaolinu. Głów m.j ich cechą jest to, że warstwy tetraedrowe i oktaedrowe są mocno z sobą pomiągj^J i tworzą zwartą siatkę krystaliczną. Cząstki kaolinitowe są płaskie, o gruboocj afcoM

20 .

M| ,

&

S?