P3190440

22

Pochodsący z ID w. p.n.e. /a więc ź okrosu, kłody miasta chlńs-W» Uczyły już ponad tysiąc lat/ traktat Csou-ŁI zalecał - zapowno wj korzystuląc wielowiekowe doświadczenia - stosowanie regularnego oh-rysu miasta zodentowanegq dokładnie według stron świata 1 prostych ulic o szerokości dostosowanej do eflelokrotnośćl znormalizowanych gabarytów pojazdów- Jpotwie rdzeniom |ezy o kodyfikacyjnym charakterze traktatów Jest t^kład starożytnego chińskiego miasta A n J a n g /XV — XIV w. p-n,e-/ odkrytego w 1938 r- Miasto to odpowiada całkowicie obrazowi przedstawionemu yr traktacie Czots-Łi-

W dorzeczu Nilu powstała oryginalna 1 nadzwyczaj frapująca kultura egipska- Początki sztuki sięgają w Egipcie schyłku neolitu, zaś • okresie przeddynastyczaym /IV tys. p-n-e-/ rozwinęła się dość urozmaicona twórczość artystyczna- Głęboko wierząc w życie pozagrobowe i dbając o zachowanie zwłok, Egipcjanie wznosili grobowce różnego typu /ma sta by, grobowce skalne, piramidy/, używając nadzwyczaj trwałych materiałów- Piramidom zawdzięczamy pośrednio informacje o starożytnych miastach egipskich, ponieważ z najdawniejszych miast — Memflsu, Hie rak on polis, 'Tania, Tob, Abydos — zachowały się zbudowane w IV i m tys. p-n-e- świątynie, nekropole, grobowce, obeliski I posągi, natomiast czas zatarł całkowicie ślady wznoszonych z bardzo nietrwałych materiałów domów mieszkalnych 1 do— f ' P*ero pochodzące z XX w- p-n-e- osiedle budowniczych piramidy

umożliwia nąm dokładniejsze zapoznanie

się z wyglądem miast starożytnego Egiptu /ryc- 13/- Miasto było oto-czone nurem 1 odznaczało się regularnym układem ulic- Cechą naj-

7

Z traktatu Czou-I/i* "Budowniczowie wznoszą stolicę w kwadracie o boku 9 ii. Każda strona /miasta/ ma trzy bramy- W mieście Jest dziewięć ulic równoleżnikowych 1 dziewięć południkowych- Po lewej stronie /pałacu władcy/ znajduje się świątynia przodków, po prawej ołtarz /boga Pięciu Zbóż/, z przodu urząd* z tyłu targowisko. Drogi — liczą po 9 pasm- Szerokość pasma Uczy się według długości osi wozu _H. Mężczyźni /chodzą/ po lewej stronie, kobiety po prawej, natomiast wozy Jeżdżą środkiem — Oprócz ulic są Jeszcze drogi objazdowe — o szerokości 7 pasm"- Zarówno ton traktat, odczytany przez proC. Łłang Sy-czena z Wydr. Architektury Uniwersytetu w Pekinie, Jak wyniki badań archeologicznych wskazują na rodzime pochodzenie ortogonalnego /prostokątnego/ schematu miast chińskich. Warto zwrócić uwagę na nowatorstwo schematu: szerokość ulic usU¹** się na podstawie modularnego normatywu, w mieście pancąje ład przeełrzenno-funkcjonalny.

u

Ryc. 13. Kahun w Egipcie /XX w. p.n.e,/₍ miasto budowniczych piramid. W czyści zachodniej małe domłci robotników budowlanych odseparowane muren od bogatych obszernych siedzib dygnitarzy

bardzie! charakterystyczny był podział miasta na dwie całkowicie różniące się od siebie cząścfc mała dzielnica robotnicza była p&ctxlmlort£i na działki minimalne, całkowicie zabudowano skromnymi domkami, część rezydencjonalna mleóclła ogromne, kilkadziesiąt razy* większo działki, - na których wznosiły się rezydencje oficerów I cywilnych dygnitarzy faraoAsklch.

W nowej stolicy Achetaton ^Te Ił oMmama, XIV w. p.n.o./ planowo zabudowano Jodynie centrum ze Świątyniami 1 pałacami faraona, natomiast zabudowa mieszkaniowa na peryferiach rozwijała się s p on tan leżnio, tworząc układ nieregularny.

Najdawniejsze osiedla typu miejskiego stanowią formę przsjiclową od wsi do miasta, co utrudnia Jednoczesne uznanie tych osad za miasta sensu strieto / Ca tal HttyOk, Jerycho/. Jednak w miarę coraz silniej-, szego oddziaływania czynników urbanistycznych poją wiata się - naj-