plik6

r o * ć i I » I 1

r o * ć i I » I 1

chwili Je) stabilizacji w dobie renesansu. Rewolucja u którym badaczom głosić kres dotychczasowego Paradyg,^

, potrzebę stworzenia nowego, lepiej dostosow^ ^

'''“"Z*****''' ')^{awl5k ar}'^ySlyCZny'^{h A} "'™ ¹

°^PlSU Tarta >■> ^a)»*^{,5ka 0krtSU} P^ror)^4cl°“'^tf!0; B^rante "^9 M«,

¹    e Wypada więc tylko powtónyć sformułowany

M ba*¹*^{0 P}^'_awang_ardy skutecznie przeciwstawia się próbom caloicto

° _laklm usiłowania te M Cugle ponawiano, płynie. między Innym. _łUd ,r„Jokrrtlonrgo pojęcia awangardy, ^adomose cech sUnow^cych o *.* tożsamości poszczcgólnycli nurtów awangardowych. Jest warunkiem Jo*,,*

^Zmym to na pewno poZadanym dla pewnego typu dociekań. Można bowiem^

.wkszjch problemów badać poszczególne twory artystyczne, twórczość Jednego an,.

„koly a nawrl cały prad awangardowy nic dysponując ogólnym pojęciem n. Idy Trudne Jednak I przynoszące częstokroć rezultaty wątpliwej wartości „ ^ podejmowania w tych warunkach prac porównawczych czy całościowych syntez. |* „*jc bowiem wzajemny zwląze* między koncepcją przedmiotu a metodą jego bada-nia. Przy analizach całościowych lub porównawczych należy formułować wobec po szczególnych odmian sztuki awangardowej te same pytania, odnajdując różnią pomiędzy nimi na poziomie odpowiedzi. Patrząc z drugiej strony, powiemy, że tożsamość pytań gwarantuje Jedność I wspólnotę różnorakiego w swoich przejawach ijasł-ska I tym samym usprawiedliwia fakt. Iż posiada ono jedną nazwę. Nie chodzi tu oczywiście o pytania Jakiekolwiek, lecz o takie, które dotyczą kwestii w każdym przypadku Istotnych I ważnych. Wynika stąd. że postulowane pojęcie awangardy powinno

być skonstruowane w ten sposób, by wypływały z niego określone dyrektywy badawcze. Dysponując takim pojęciem przy rozważaniu, na przykład, problemu miejsca filmu w awangardowej koncepcji sztuld. będziemy mogli tak formułować poszczególne pytania, że w rezultacie różne cząstkowe odpowiedzi (Ich fragmentaryczność wynika z faktu, że dotyczą poszczególnych nurtów awangardy), zsumowane dadzą ostatecznie złożony, ale Jednolity obraz awangardowej wizji filmu. Dysponowanie ogólnym pojęciem awangardy pozwala ponadto rozważać problem filmu

kłopoty i d • t I n I c | «

w aspektach znaczących dla ogólnej teorii awangardy, gdyż stawiane pytania będą wariantami tych. które formułujemy w stosunku do awangardowej literatury, teatru czy sztuk plastycznych.

Jeżeli nie rezygnuje się więc z wysiłków skonstruowania teorii I pojęcia awangardy, to pozostaje odnaleźć sposób, który umożliwi uchwycenie Jedności badanego zjawiska przy równoczesnym respektowaniu różnorodności wchodzących w jego zakres elementów"

•

Przypisy

1.    P. Feyerabend. Against Stclhod. London 1975.

2.    Por. J. Welsgerber. Lrs Acant gardrs (Utćrainrs: ćtat prćsmt des ćtudes. .Rnruc Cana-dlenne de Llttćrature Compartc*. Automne 1977.

3.    Na temat pojęcia awangardy por. C. Gazda. Kształtowanie się pofęaa awangardy w krytyce 1 w badaniach nad literaturą XX wieku. |w:| Problemy awangardy, red. T. Klak. Katowice 1983.

4.    Por. M. Szabolcsl. Avant-garde. nćo-auanl-gardr. modemUŁ: Questions et suggestions. .Revue de lUnhrersItć dc Bruzelks* 1975. no 1.

5.    świadczą o tym. na przykład, referaty wygłoszone na Międzynarodowej Konferencji Estetycznej .Kryzys estetyki". Kraków 18-20 września 1979 r.; zob. też S. Morawski. O krytycznym stanie estetyki .Miesięcznik Literacki’ 1981. nr 10 (przedrukowane w. Idem. Na zakrycie: od sztuki do po-sztuki Kraków 1985).

6.    Najbliższy tej koncepcji był chyba S. Morawski, który wyróżniając cztery modele sztuki awangardowej potraktował nowatorstwo Jako kryterium selekcji, zob. Awangardy XX wieku - stara t nou<a. .Miesięcznik Literacki* 1975. nr 3. s. 56-57.

7.    Zob. P. BOrger. Theorieder Aoantgarrle. Frankfurt am Maln 1974.

8.    Zob. A. Marino. Auant-garde: rupture. rerwersement. destructioa .Zagadnienia Rodzajów Literackich’ 1978. t. XXI. z. 2 (41).

9.    Zob. np. G. de TorTe. Historia de las Iiteraturas de uanguardia. Madryt 1974.

10. jsfJanusz Sławiński], hasło: Awanganla. Iw;) M. Głowiński.T. Koslklewl-czowa.A. Okoplcń-Sławlńska.J. Sławiński. Stoumik terminów literackich. Warszawa 1976. s. 39.

11. Np.R. Poggloll.Teoriadefl'arted’a«inguardia.Bologna 1962; tłum. ang. The 7łieory oj the Auanl-Garde, Cambridge Mass. 1968.

12.    Na temat stosunku awangardy wobec tradycji zob. też A. Fla-ker. Rodzaje literackie awangardy rosyjskiej. .Zagadnienia Rodzajów Literackich’. 1979. T. XXII. L 1 (42); G. Gazda. Dos BUd des .poćte maudil" in der cwanlgardistischen Forsie. .ZeUschrtft fOr Sła-wlstlk*. 1978. XXIII. 4; Idem. Au<angarda wobec tradycji gatunJra uych. (w;| W kręgu zagadnień auungardy. .Acta UnhTrsilaUs Lo-dzlensls* 1982. Folia Sclentlarum Arilum et Libro rum 3. ²

1

S

2

9