Potkowski (9)

-społecznych, zmierzających do ograniczenia kościelnej władzy feudalnej na rzecz komun miejskich. Działalność Tanchelma nie trwała długo. Schwytany przez łudzi arcybiskupa Kolonii, został osadzony w więzieniu. Udało mu się z niego uwolnić, ale niedługo potem, w 1115 roku, został zamordowany przez jakiegoś księdza. Tanchełmizm jednak znajdował dalej zwolenników wśród mieszczan Antwerpii. Do walki z nimi wezwano do miasta dawnego kaznodzieję wędrownego, św. Norberta, i założony przez niego zakon premonstratensów.

Heterodoksyjne ,,ruchy ubogich” były zjawiskiem częstym w XII wieku. W roku 1114 sądzono i spalono w Soisson dwóch wieśniaków, którzy utrzymywali, że prowadzą życie apostołskie i jedynie sami w sposób właściwy interpretują pisma apostołów. Ich poglądy wykazują nadto silne wpływy gnostyczno-manichejskie. Kilkadziesiąt lat później (1135) uwięziono w Leodium kilku heretyków, którzy prowadzili ,,życie apostolskie”, odrzucali małżeństwo i chrzest dzieci, odmawiali również skuteczności modlitwom za zmarłych. Dziesięć lat potem (1145) duchowieństwo Leodium w liście do papieża Lucjusza II donosiło o nowym odkryciu heretyków w tym mieście, którzy również negowali sakrament chrztu, eucharystii i małżeństwa w formie katolickiej.

Około połowy XII wieku mnożą się informacje o działalności grup heterodok-syjnych w kościele zachodnim. W 1143 roku pojawiła się w Kolonii grupa heretyków, których doktrynę i tryb życia opisał opat Everwin ze Steinfeldu w liście do Bernarda z Clairvaux. Heretycy ci twierdzili, że tylko oni naprawdę naśladują Chrystusa, ponieważ prowadzą życie wędrowne, wyrzekli się wszelkiej własności, nie posiadają nic z rzeczy ,,tego świata” jak Chrystus i jego uczniowie. Świadomość prawdziwości własnej drogi życiowej łączyła się u nich z atakami na hierarchiczny Kościół i potępieniem zeświecczonego duchowieństwa. Nie uznawali także sakramentów kościelnych - zwłaszcza małżeństwa i eucharystii - odrzucali chrzest dzieci i zastępowali go ceremonią kładzenia rąk na głowach ludzi dorosłych. Odmawiali skuteczności modłom za zmarłych i wzywaniu pomocy świętych. Nie wierzyli w czyściec. Krytyka bogatego duchowieństwa połączona z ascetycznym trybem życia (zakaz spożywania mięsa) zjednały heretykom kolońskim wielu sympatyków i zwolenników. Byli wśród nich nawet duchowni, ale przede wszystkim rzemieślnicy (tkacze) i kobiety. Dzielili się oni na dwie grupy: „słuchaczy” - sympatyków (auditores) i wyznawców (credentes), którzy zobowiązani byli do ścisłego praktykowania ideału życia apostolskiego. Na czele całej społeczności stał „biskup”. Mamy tu wyraźny ślad dobrze zorganizowanej grupy heretyckiej. Być może była ona odgałęzieniem bałkańskiego neomanicheizmu, który w zachodniej Europie połączył się z apostolskim ruchem ubogich.

W tym samym czasie, kiedy działali heretycy kolońscy, pojawia się duża grupa naśladowców apostołów w południowofrancuskiej prowincji Perigord. Według relacji kronikarskich w skład tej grupy wchodzili także przedstawiciele rycerstwa, którzy wyrzekli się swoich majątków, dalej - duchowni, mnisi i mniszki. Ten dość szeroki wachlarz społeczny heretyków z Perigord dowodzi, że oprócz motywów

612