Scan (9)

426 Cr. II.: XI. Teoria giup odniesienia i struktura społeczna. Kontynuacje

się również wybór grup odniesienia, a zatem i ich funkcja z zakresu socjalizacji antycypującej.

To, co da się powiedzieć o tej szczególnej funkcji grup odniesienia, wydaje się również prawdziwe i dla innych funkcji wyodrębnionych w badaniach nad zachowaniami ze względu na grupy odniesienia, które przytaczaliśmy w tym rozdziale. Badania nad funkcjami (i dysfunkcjami) grup odniesienia zostały jednak zaledwie rozpoczęte - w tej sytuacji najlepiej byłoby je omówić w kolejnym sprawozdaniu¹.

Wzory wpływu.

Osoby wywierające wpływ o orientacji lokalnej i kosmopolitycznej²

Niniejsze studium ma charakter eksploracyjny. Dotyczy roli środków masowego komunikowania w kształtowaniu wzorów wpływu jednych ludzi na innych. Podstawę tego studium stanowią przede wszystkim wywiady przeprowadzone z 86 osobami, mężczyznami i kobietami, pochodzącymi z rozmaitych warstw społeczno--ekonomicznych Rovere, jedenastotysięcznego miasteczka na wschodnim wybrzeżu. Jest to studium o charakterze monograficznym, a nie statystyczna analiza³ wzorów wpływu. Pierwotnie badanie to miało spełnić cztery podstawowe zadania: 1) wyodrębnić typy ludzi uważanych przez otoczenie za osoby wywierające najrozmaitszego rodzaju wpływy, 2) wydobyć zależności pomiędzy wzorami zachowań wobec środków masowego komunikowania w porównaniu z osobami wywierającymi wpływ, 3) wskazać najważniejsze sposoby zdobywania owego wpływu oraz 4) sformułować hipotezy dla bardziej systematycznych badań nad funkcjonowaniem wzajemnego wpływu ludzi w społeczności lokalnej.

Najwięcej miejsca poświęcimy w tym rozdziale analizie dwu zasadniczo odmiennych typów osób wywierających wpływ: „lokalnemu’’ i „kosmopolitycznemu”. Zanim przejdziemy do omówienia danych, należy wspomnieć o kilku problemach natury metodologicznej, które się pojawiły w trakcie badań, zmuszając nas do zboczenia z projektowanej drogi. Po pierwsze, empiryczne badanie socjologiczne poświęcone początkowo wąskiemu problemowi praktycznemu doprowadziło nieoczekiwanie do stworzenia koncepcji o charakterze teoretycznym. Chociaż nasze badanie pilotażowe zostało pierwotnie podjęte w celu wyodrębnienia funkcji, jakie dla rozmaitych kręgów czytelniczych pełni jedno z czasopism społeczno-politycznych o zasięgu krajowym (problem z dziedziny socjologii środków masowego komunikowania), zostało szybko przeorientowane w wyniku pewnych intuicji oraz uzyskanych na wstępie wyników. Okazało się bowiem, że czasopismo to było wykorzystywane w sposób wyraźnie odmienny przez ludzi, którzy w swoich

1

Doniosłe przyczynki do teorii grup odniesienia znajdzie czyteinik w niedawnym, poprawionym wydaniu książki M. iiherifa i C. W. Sileni An Outiine ofSociai Psychoiogy, New York i95ó. Niestety o ukazaniu się tej pracy dowiedziałem się dopiero po dokonaniu korekty mojej własnej książki.

2

Opublikowane po raz pierwszy w Communications Research 1948-49, P. F. Lazarsfeld, F. Stan-ton (red.), New York 1949.

3

^: Przytaczane niekiedy liczbowe podsumowania zebranych przez nas materiałów mają charakter jedynie heurystyczny, nie zas' dowodowy. Ich zadaniem jest wskazywanie źródeł hipotez interpretacyjnych, które oczekują szczegółowych i systematycznych badań.