Scan (13)

434 Cr. II.: XII. Wzory wpływu

bilizowanego, powojennego świata: wnikliwie rozważali problem powołania międzynarodowej organizacji służącej zapewnieniu pokoju i tym podobne. Drugi zespół komentarzy traktował o wiadomościach wojennych niemal wyłącznie w terminach osobistego znaczenia, jakie miały one dla respondentów lub dla ich znajomych w Rovere. Pytanie o ..wiadomości polityczne" stanowiło dla nich okazję do wyliczenia całego szeregu bezpośrednich trudności, które na miasteczko sprowadziła wojna.

Dzieląc ludzi wywierających wpływ na te dwie kategorie, stwierdziliśmy, że odpowiedzi dwunastu z czternastu¹ kosmopolitów dotyczyły spraw międzynarodowych i krajowych, podczas gdy tylko czterech z szesnastu respondentów o orientacji lokalnej wypowiadało się w ten sposób. Ludzie wywierający wpływ zaliczeni do dwu różnych typów wybierali wyraźnie odmienne elementy z wachlarza wydarzeń. Ogólnikowo sformułowane pytanie umożliwiło im przełożenie swoich podstawowych orientacji na odpowiedzi.

Z tej odmienności zasadniczej orientacji płyną, jak się wydaje, wszystkie inne różnice między lokalnymi a kosmopolitycznymi osobami wywierającymi wpływ². Sylwetki osób wpływowych o orientacji lokalnej wskazują, iż ludzie ci oddani są swej społeczności: mieszkają zazwyczaj w Rovere od wielu lat, są głęboko zainteresowani utrzymywaniem kontaktów z wieloma mieszkańcami miasteczka, bynajmniej nie pragną wyprowadzić się z Rovere, żywo interesują się lokalnymi wydarzeniami i tak dalej. W dalszej części rozdziału tym właśnie sprawom - wskazującym na wyraźne różnice między tymi dwoma typami osób wywierających wpływ - poświęcamy najwięcej uwagi. Stwierdzamy tam, iż owa różnica w podstawowej orientacji wiąże się z wieloma innymi odrębnościami: 1) w układach stosunków społecznych, w jakie uwikłani są ludzie wywierający wpływ obu typów; 2) w drogach, jakimi zdobywali swoją obecną pozycję w strukturze wpływu; 3) w wykorzystaniu ich obecnego statusu do wywierania wpływu na innych ludzi oraz 4) w ich zachowaniach wobec środków masowego komunikowania.

Układy stosunków społecznych

Zakorzenienie w społeczności lokalnej

Osoby wpływowe o orientacji lokalnej i kosmopolitycznej różnią się znacznie między sobą stopniem przywiązania do Rovere. Ludzie zorientowani lokalnie są wielkimi patriotami swojego miasta i rzadko przychodzi im do głowy myśl opuszczenia Rovere. Jak powiada jeden z nich:

„Rovere to najwspanialsze miasto świata. Jest w nim coś. czego nie ma nigdzie indziej, chociaż nie bardzo umiem określić, co to takiego”.

Kiedy lokalnie zorientowanych łudzi wpływowych zapytano wprost, „czy kiedykolwiek myśleli o opuszczeniu Rovere‘’, trzynaście (z szesnastu) osób zapewniło z naciskiem, że nigdy coś takiego nie przyszłoby im do głowy, pozostałe trzy wyraziły zaś zdecydowane życzenie pozostania na miejscu, dodając jednak, iż w pewnych okolicznościach byłyby, chyba, skłonne opuścić miasteczko. Ani jeden respondent nie był natomiast przekonany, że w jakiejkolwiek innej społeczności czułby się również dobrze. Inaczej było z kosmopolitami - tylko trzech (z czternastu) oświadczyło, że czują się na dobre związani z Rovere. Czterech wyraziło życzenie zamieszkania gdzie indziej, pozostałych siedmiu opuściłoby zaś miasto w określonej sytuacji. Poniższe przykłady wypowiedzi kosmopolitów nie pojawiają się zupełnie wśród osób o orientacji lokalnej:

„Wiele razy byłem już niemal gotów opuścić miasto, aby podjąć inną pracę”.

„Czekam tylko na to, żeby syn przejął moją praktykę i zaraz przenoszę się do Kalifornii”.

Ta podstawowa różnica postaw wobec Rovere wiąże się z odmiennymi doświadczeniami życiowymi osób wywierających wpływ o nastawieniu lokalnym i kosmopolitów. Tych ostatnich cechuje większa ruchliwość. Osoby o orientacji lokalnej pochodzą najczęściej z Rovere albo z najbliższej okolicy: tutaj się urodziły i wychowały. Podczas gdy w grupie osób mieszkających w Rovere od przeszło dwudziestu pięciu lat znalazło się czternastu (z szesnastu) ludzi o nastawieniu lokalnym, do kategorii tej można było zaliczyć mniej niż połowę kosmopolitów. Większość kosmopolitów przybyła do Rovere niedawno, przedtem zaś przenosili się z jednej społeczności do drugiej w różnych częściach USA.

Nie wydaje się, aby odrębności te były wynikiem różnic w strukturze wieku grupy lokalnej i kosmopolitycznej. To prawda, że kosmopolici są zwykle młodsi od ludzi wpływowych o nastawieniu lokalnym. Jednak wśród osób w wieku powyżej czterdziestu pięciu lat ludzie wpływowi o orientacji kosmopolitycznej to zazwyczaj stosunkowo świeży przybysze, ci zaś zorientowani lokalnie to obywatele Rovere z urodzenia.

Na podstawie zebranych danych możemy wskazać źródła głębokiego przywiązania do Rovere, jakie cechuje osoby wpływowe o orientacji lokalnej. Dążąc do zdobycia znaczenia, ludzie ci całkowicie się przystosowali do swojej społeczności; zdają sobie równocześnie sprawę z tego, że niełatwo byłoby im osiągnąć tę samą pozycję gdzie indziej. Z perspektywy doświadczeń swoich siedemdziesięciu lat miejscowy sędzia tak opisuje poczucie pełnego zespolenia ze społecznością Rovere:

„Za nic nie chciałbym opuścić Rovere. Ludzie są tu bardzo dobrzy, bardzo życzliwi. Lubią mnie i dziękuję Bogu za poczucie, że mieszkańcy Rovere mają do mnie zaufanie i uważają mnie za swojego przywódcę”.

Silne poczucie identyfikacji z Rovere wśród osób wpływowych o orientacji lokalnej wiąże się więc z ich miejscowym pochodzeniem oraz z lokalnym charakterem ich życiowej kariery. Są głęboko zakorzenieni w Rovere - i ekonomicznie, i emocjonalnie.

Jeśli chodzi o przywiązanie do Rovere, to kosmopolici różnią się od ludzi o nastawieniu lokalnym pod każdym niemal względem. Nie tylko są stosunkowo świeżymi

Należy jeszcze raz powtórzyć, że przytaczane tu wyniki liczbowe nie są reprezentatywne dla całej populacji. Przedstawiamy je wyłącznie ze względu na ich walor heurystyczny: dostarczają mianowicie wskazówek odnośnie do funkcjonowania rozmaitych wzorów wpływu między ludźmi. Jak to często bywa z ilościowym podsumowaniem badań monograficznych, liczby te nie stanowią potwierdzenia proponowanej interpretacji - lecz tylko ją sugerują. Takie próbne interpretacje stanowią z kolei punkt wyjścia przyszłych badań ilościowych opartych na odpowiednich próbach (por. E. Katz, P. F. Lazarsfeld Personal Influence).

Nie wypowiadamy się tutaj na temat obiektywnych wyznaczników owych różnic w orientacjach. Określenie tych wyznaczników jest odrębnym i doniosłym zadaniem, którego obecnie nie podejmujemy.