SCX 3200 140511245201

membranami do wartości ciśnienia atmosferycznego. Powietrze z komór rejestrowych (jeżeli został otwarty do nich dopływ z komory wiatrowej) naciska na membrany i wpływa najpierw do rurek (F) a następnie do piszczałek, stojących na otworach w górnej części wiatrowni.

Systemy ssące stosowane były jeszcze do niedawna chętnie, jako działające szybciej niż systemy aktywne. Ich zasadniczą wadę stanowi jednak samoistne funkcjonowanie w przypadku uszkodzenia membran. Wywołane przez to niezamierzone granie piszczałek jest możliwe do usunięcia w sposób doraźny tylko przez wyjęcie piszczałek z organów. Dostęp do membran jest zazwyczaj trudny, trudna jest też w związku z tym ich wymiana. W systemach aktywnych uszkodzenia objawiają się poprzez nie-funkcjonowanie piszczałek, co jest mniej przykre w przypadku nagłego wystąpienia awarii. Wymiana mieszka na kondukcie jest też w systemie aktywnym łatwiejsza niż wymiana membrany w wiatrowni w systemie ssącym.

Należy zauważyć, że wszelkiego rodzaju rozwiązań pneumatycznych i elektropneumatycznych jest bardzo wiele. Przedstawione przykłady są najmniej skomplikowane. W praktyce organmistrzowskiej prawie każda viększa firma stosowała rozwiązania własne, całkowicie oryginalne, lub rozwiązania zmodyfikowane we własny sposób.

Odmianę wiatrowni rejestrowej stanowi wiatrownia z umieszczonymi pionowo wentylami w fomie klap (rys. 35), zwana też wiatrownią z wiszącymi klapami. Przedstawiony na rysunku mechanizm uruchamiający wentyle współpracować może z trak-turą mechaniczną lub z dźwignią Barkera. Ruch cięgła (I) w kierunku zaznaczonym strzałką powoduje odchylenie wentyli (B) za pośrednictwem dźwigni (H) oraz popychaczy (F). Wentyle po uchyleniu wpuszczają powietrze z komory rejestrowej (A) do kanałów (E) i (D). W górnych zakończeniach kanałów (D) uformowane są wgłębienia, w którym stoją piszczałki. W komorach rejestrowych widoczne są sprężyny (C) powodujące powrót wentyli do pozycji wyjściowej po ustaniu działania traktury.

Wiatrownie z pionowymi klapami spotyka się na terenie Polski głównie w organach dziewiętnastowiecznej niemieckiej firmy Schlag und Sóhne ze Świdnicy. Zaletą tego typu wiatrowni jest, w porównaniu z innymi rodzajami wiatrowni rejestrowych, moż-

Rys. i5 Wiatrownia rejestrowa z wiszącymi klapami

liwość dostarczania bez przeszkód odpowiedniej ilości powietrza do dużych piszczałek. W przypadku wiatrowni stożkowych konieczne jest niekiedy w tym celu stosowanie podwójnych wentyli, co zmniejsza precyzję działania wiatrowni. Za zaletę wiatrowni z pionowymi klapami należy uznać również lepszą możliwość dostępu do wentyli, niż w innych rodzajach wiatrowni rejestrowych. Dość poważną ich wadą jest natomiast występowanie zmiennego, zależnego od liczby włączonych głosów oporu klawiszy przy zastosowaniu mechanicznej traktury gry. Opór ten wynika z nacisku powietrza pod ciśnieniem zgromadzonego w komorach rejestrowych (A) na stosunkowo dużą, biorąc pod uwagę ich sumę, powierzchnię wentyli klapowych. Ponieważ włączanie głosów odbywa się przez wpuszczanie powietrza do komór rejestrowych, opór stawiany przez wentyle zmienia się w zależności od tego, ile głosów zostało włączonych. Przy zamkniętych komorach rejestrowych mamy bowiem do czynienia tylko z oporami wynikłymi z nacisku sprężyn i z bezwładności wentyla, natomiast po napełnieniu komór powietrzem pod ciśnieniem występuje dodatkowo nacisk wynikły z powstania różnicy ciś-

67