SCX 3200 140511202101

się do góry pociąga abstrakt B uruchamiający dalszy ciąg trak-tury. Mieszek działa na trakturę z dużo większą mocą niż czyniłby to palec grającego bezpośrednio. Grający zużywa w tym stanie rzeczy energię tylko na pokonanie oporów związanych z otworzeniem wentyla E.

Przy zastosowaniu dźwigni Barkera gra staje się lekka również przy połączonych klawiaturach. Wprowadzenie dźwigni Barkera do mechanizmu traktury gry stanowiło prawdziwy przełom, możliwe stało się bowiem granie na organach bez ograniczeń powodowanych przedtem w dużych instrumentach przez nie-

Rys. 18 Schemat mechanicznej traktury w 2-manua.łowym stole gry. Oznaczenia: A — mechanizm wałkowy manuału głównego (I), B — mechanizm wałkowy pozytywu umieszczonego na balustradzie chóru (II), C — mechanizm wałkowy połączeń pedału z manuałami, D —połączenie manuałów, E — połączenie pedału z manuałem głównym, F — połączenie pedału z pozytywem, G — wiatrownia manuału głównego, H — wiatrownia pozytywu, J — ławka organowa. Na wiatrowni pozytywu widoczna stojąca piszczałka językowa.

możność łączenia większej liczby klawiatur oraz przez opory w trakturze prowadzonej na większe odległości. Na skutek uzyskania możliwości swobodnego łączenia klawiatur (nawet w organach 5-manuałowych) zaczęto stosować efekty crescendo i dec-rescendo zgodnie z wymogami symfonicznego stylu gry na organach.

c) Pneumatyka rurkowa — pierwsze poważniejsze próby zastąpienia traktury mechanicznej urządzeniami pneumatycznymi miały miejsce we Francji w połowie XIX wieku. W drugiej połowie XIX wieku nastąpił szybki rozwój różnego rodzaju systemów pneumatycznych. Działanie pneumatyki rurkowej polega na tym, że klawisz otwiera wentyl w komorze wiatrowej umieszczonej w stole gry — powoduje to wysłanie przez

51