SDC11760

▼

TltANSFORMAnA W TOKU

Historia szykuje się do wielkich zmian społecznych

uboczny niszczycielskich ataków przeprowadzanych przez Niemcy. Przystosowując się do izolacji, do której same dążyły, i później w toku wypraw po niewolników Niemcy zdołały opracować wstępne rozwiązania problemów, jakie miała przynieść transformacja.

jednak największym politycznym atutem tego państwa była umiejętność zmuszenia innych krajów, by stały się częścią sojuszu przeciw bolszewizmowi. Niemcy uczyniły się głównym beneficjentem transformacji dzięki objęciu przewodnictwa w próbie rozwiązania problemu gospodarki rynkowej, która przez długi czas zjednywała bezwarunkowe posłuszeństwo klas posiadających, a często także innych podmiotów żyda społecznego, Wobec liberalnego i marksistowskiego założenia o wyższości ekonomicznych interesów klasowych - Hitler musiał zwyciężyć, jednak społeczna jednostka, jaką jest państwo, okazała się w dłuższej perspektywie bardziej spajająca niż jednostka ekonomiczna, czyli klasa.

Także rozkwit Rosji był związany z rolą, jaką odegrała ona w transformacji. W latach 1917-1929 strach przed bolszewizmem oznaczał po prostu lęk przed niepokojami, które mogłyby ostatecznie zahamować odbudowę gospodarki rynkowej, gdyż była ona w stanie funkcjonować jedynie w atmosferze bezwzględnego zaufania. Podczas kolejnego dziesięciolecia w Rosji zatriumfował socjalizm. Kolektywizacja rolnictwa oznaczała zastąpienie gospodarki rynkowej spółdzielczymi metodami gospodarowania najważniejszym czynnikiem, czyli ziemią. Rosja, która dotychczas była jedynie ośrodkiem rewolucyjnej agitacji skierowanej do świata kapitalistycznego, teraz stała się przedstawiciel-ką nowego systemu, który mógł zastąpić gospodarkę rynkową.

Zwykle zapomina się, że choć bolszewicy byli zagorzałymi socjalistami, jednak stanowczo sprzeciwiali się „wprowadzeniu socjalizmu w Rosji". Ich marksistowskie przekonania wykluczały podjęcie takiej próby w zacofanym, rolniczym społeczeństwie. Poza całkowicie wyjątkowym epizodem tak zwianego komunizmu wojennego z 1920 roku. przywódcy uważali, że światowa rewolucja musi się rozpocząć w uprzemysłowionej Europie Zachodniej, Socjalizm ograniczony wyłącznic do jednego państwa uznawali za sprzeczność samą w sobie, a kiedy stal się on rzeczywistością, starzy bolszewicy odrzucili go prawie bez wyjątku. Jednak to właśnie ten zwrot okazał się niezwykłym sukcesem.

Patrząc na ćwierćwiecze rosyjskiej historii, możemy dojść do wniosku, że to, co nazywamy rewolucją 1917 roku, składało się w rzeczywistości | dwóch odrębnych rewolucji. Pierwsza z nich uosabiała tradycyjne ideały Europy Zachodniej, druga natomiast stanowiła część zupełnie nowego kierunku, obserwowanego w latach trzydziestych. Rewolucja lat 1917-1924 była w istocie ostatnim spośród wstrząsów politycznych w Europie, które podążały drogą Republiki Angielskiej j Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Natomiast rewolucja, która rozpoczęła się od kolektywizacji gospodarstw rolnych około 1930 roku, była pierwszą spośród głębokich zmian społecznych, które przekształciły nasz świat w latach trzydziestych. Pierwszej rewolucji rosyjskiej udało się doprowadzić do zniesienia absolutyzmu, feudalnego systemu władania ziemią oraz ucisku na tle rasowym - tym samym okazała się prawdziwą dziedziczką ideałów 1789 roku. Druga rewolucja usta* nowila socjalistyczną gospodarkę. Pierwsza była wydarzeniem jedynie na skalę Rosji - zrealizowała długi proces rozwoju w stylu zachodnim na rosyjskiej ziemi. Druga natomiast stanowiła część odbywającej się jednocześnie uniwersalnej transformacji.

Na pozór Rosja w latach dwudziestych znajdowała się z dala od Europy i szukała swojego własnego zbawienia. Dokładniejsza analiza może jednak obalić ten pogląd. Wśród czynników, które zmusiły ją do podjęcia jakiejś decyzji w okresie między dwiema rewolucjami, znajdowało się załamanie ładu międzynarodowego. W 1924 roku „komunizm wojenny” postrzegano jako dawno zapomniany incydent. W tym czasie Rosja przywróciła wolny krajowy rynek na zboże, utrzymując kontrolę państwa nad handlem zagranicznym i kluczowymi gałęziami przemysłu. Była zdecydowana na rozwinięcie handlu zagranicznego, co zależało głównie od eksportu zboża, drewna, futer i innych surowców naturalnych, ale ich ceny gwałtownie spadły w trakcie kryzysu agrarnego, który poprzedził ogólne załamanie handlu. Niezdolność Rosji do rozwinięcia eksportu na korzystnych warunkach ograniczyła import maszyn, a co za tym idzie, rozwój przemysłu. Czynnik ten wpłynął niekorzystnie również na waninki wymiany między miastem a wsią - tak zwane „nożyce cenowe* - powiększając tym samym wrogość chłopstwa wobec rządów miejskiej klasy robotniczej. W konsekwencji dezintegracja światowej gospodarki zwiększyła nacisk na opracowanie prowizorycznego rozwiązania kwestii agrarnej w Rosji i przyspieszyła nadejście kołchozów.

Porażka, jaką poniósł tradycyjny system polityczny Europy w staraniach o powszechne bezpieczeństwo, miała podobne skutki-wywołała potrzebę zbrojeń, tym samym zwiększając ciężar industrializacji.

292