SDC13455

229

229

(ibid.), ł-ja. sugestywny mych twór-

ila rodzina („Słuchać,

umnlctwo,

uni są tez

ragnienie" iai” ibid.)

wartością rć W pói-jak Kranów dra-

Lenarto-

śd styliany wo-* p«y-m HH

IcieO⁰-i po*'

pan*

.Ort"

§g

jęi świadczy wybieranie ich na osnowę poetyckich definicji, jakimi są epigramaty cytowanego zbioru. Wyrazy te stanowią poważną grupę neo-jtmantyzmów poezji romantycznej.

c. POETYZMY

Opis poetyzmów epoki nie może być prosty. Jak wynikało z naszych dotychczasowych rozważań, do godności poetyzmu podnoszono różne kategorie leksykologiczne wyrazów, łącznie z najbardziej powszednimi słowami stylu potocznego, które zmieniały częściowo swoją barwę dzięki metaforyzacji kontekstu. Za przykład tego rodzaju zjawiska można uwalać między innymi animizację, która sprawiała, że ośrodkiem irradiacji metaforycznej stawał się rzeczownik — podmiot poetyckiej wypowiedzi, a orzeczenie i inne wyrazy kontekstu napromieniowywały się znaczeniem animizacyjnym, jak np. w wierszu: „Jut góra z piersi mgliste otrząsa chyłaty” lub „Kłania się las i sypie z majowego [tj. zielonego — T.S) włosa / Jak z różańca chalifów rubin i granaty” (Mic SK 1, 269). Innym sposobem upoetyzowania tekstu było metaforyzowanie czasownika — orzeczenia wypowiedzi, nierzadko będącego neologizmem (por. wyżej przykład z wyrazem ożałobiony), który na drodze konotacji (promieniowania znaczenia potocznego w kontekście) przerzucał cząstki swego znaczenia na inne składniki zdania. Źródłem przenośni poetyckiej mogły się też stawać epitety wnoszące do tekstu nowe jakości znaczeniowe, stwarzające często tak charakterystyczne zwłaszcza dla stylu balladowego owe miejsca niedookreślenia, dzięki którym powstawało złudzenie semantycznej głębi tekstu. Chodzi w tym wypadku o takie słowa, jak dziki, tajemny i tajemniczy, dziwny.

Styl poezji romantycznej ma też swoją stałą ozdobność — twórcą tej ornamentyki poetyckiej jest przede wszystkim Słowacki, stwarzający norce dla innych poetów". Do takich ozdobników stylu tego artysty należałoby zaliczyć wyrazy: srebrny, błękitny, złocisty, księżycowy, mgła dd. Weźmy dla przykładu cytaty ze Snu srebrnego Salomei: „Aż ta szorowana chata / Mój rusałce, mój dziewczynie, / W pałac srebrny się przelanie, I W zamek z pawich piór i złota” — (Słów SS 6, 209), cytat | wypowiedzi Seraenki, naśladujący ozdobność stylu pieśni ludowej. Ale oto inny przykład z tego samego utworu: „gdzie wróblów chmurki I Niby harfy szare, srebrne / Ważąc się przez błękit blady / Ulatywały na sady” (ibid., 176), w którym to cytacie występuje charakterystyczna dla poety ozdobność barwy pastelowej”. Kto wie, czy u podstaw tego wzorca

■ Por. przypis 30.

« Anonimowy utwór pt. PieHi ciszy, OrNauk 1843, pisany pod niewątpliwym spływem poematu szwajcarskiego. Przy omawianiu tej kwestii pominięto w ogóle agadńtenie zapożyczeń stylistycznych z twórczości wybitnych poetów.