skanuj0007

74

3.2.    Źródła celów

Znajomość źródeł pochodzenia celów kształcenia niezbędna jest przede wszystkim organizatorom edukacji, twórcom jej programów oraz nauczycielom realizującym te programy lub tworzącym własne (autorskie) programy. Wagę tego zagadnienia dla nauczycieli podkreśla m.in. K. Denek, który — snując rozważania nad celami edukacji w szkole podstawowej - stwierdza: „Znajomość istoty i źródeł pochodzenia celów edukacji systematycznej (...) stanowi jeden z elementów wiedzy tych, którzy uczą i wychowują, a zarazem ważny komponent identyfikacji z zawodem nauczycielskim”.

Do podstawowych źródeł celów edukacyjnych należy zaliczyć:

—    system wartości uniwersalnych i wartości istotnych z punktu widzenia przyszłego funkcjonowania społecznego i zawodowego;

-    założenia ustrojowe państwa (idee demokracji) zawarte w Konstytucji;

—    tradycje kulturowe państwa;

—    podstawowe założenia ogólnonarodowego systemu edukacyjnego;

-    doświadczenia z realizacji dotychczasowych reform oświatowych;

—    aktualne tendencje edukacyjne, wynikające z dorobku nauk pedagogiczno--psychologicznych i innych nauk o człowieku;

-    potrzeby i oczekiwania określonych środowisk zawodowych i lokalnych;

-    indywidualne zainteresowania uczniów i młodzieży.

Dobór i układ celów kształcenia znajduje swoje odzwierciedlenie w programach kształcenia, podręcznikach i skryptach oraz innych materiałach przeznaczonych do realizacji obowiązujących programów.

3.3.    Związek celów kształcenia z wartościami

Cele kształcenia pozostają w bezpośrednim związku z wartościami, co zgodne jest z ogólną tendencją w edukacji. Wartości nazywane uniwersalnymi powinny stanowić istotne źródło celów każdego rodzaju edukacji. Dokonujące się aktualne przemiany w procesie kształcenia należy sytuować w nurcie, rozumianym jako harmonia ilościowych i jakościowych odniesień do systemu uniwersalnych wartości, będących najpełniejszym źródłem wyprowadzania celów edukacyjnych - twierdzi Jerzy Niemiec¹.

Współczesna cywilizacja, a także rozpoczynająca się nowa cywilizacja, zwana cywilizacją informacyjną stwarza ludzkości nie tylko szansę rozwoju, ale niesie również wiele zagrożeń. Są to nie tylko zagrożenia o charakterze militarnym (groźba wojny nuklearnej, wojen regionalnych, konfliktów wewnętrznych na tle etnicznym lub religijnym), ale także zagrożenia typu: terroryzm, narkomania, egoizm w dążeniu do zaspokojenia potrzeb i uzyskiwania zysków, dewaluacja i relatywizacja

J. Niemiec, Intencje przemian w dydaktyce, [w:] Przemiany dydaktyki na progu XXI wieku, (red.) K. Denek, F. Bereźnicki, J. Świrko-Pilipczuk, Szczecin 2000, s. 42-43.