So�tyk Stefan2

433

SOLIYK STEFAN

m.in.: Ignacy Matuszewski, Henryk Bagiński i Melchior Wańkowicz), który w poi. listopada przejął całkowity nadzór nad pracą kulturalno-oświatową w I Korpusie Polskim na Białorusi. Na początku sierpnia uczestniczył jako delegat Naczpolu w rosyjskiej komisji śledczej badającej sytuację w Pułku Biełgorodzkim, podejrzanym o sympatie rewolucyjne. Dn. 4 II 1918 wziął udział w zjeździe działaczy Naczpolu w Kijowie, na którym zapadła decyzja o jego rozwiązaniu i utworzeniu Rady Naczelnej Polskiej Siły Zbrojnej (PSZ) z Władysławem Raczkiewiczem na czele. Negatywnie S. ustosunkował się do umowy pomiędzy dowódcą I Korpusu i PSZ, Józefem Dowborem-Muśnickim, a sztabem wojsk niemieckich i 11 III t.r. wystosował z Kijowa list do Raczkiewicza krytykujący go za brak zdecydowanego przeciwdziałania. Mimo to, powrócił do I Korpusu i został sekretarzem osobistym Dow-bora-Muśnickiego; w tym charakterze uczestniczył 9IV w rozmowach z niemieckim gen. M. Hoffmanem oraz przedstawicielami Rady Regencyjnej — Januszem Radziwiłłem i Janem Steckim w Brześciu nad Bugiem. Pod koniec maja próbował pośredniczyć w konflikcie między Dowborem-Muśnickim a przywódcami buntu w I Korpusie przeciw poddaniu się Niemcom. Wobec zamierzonej demobilizacji oddziałów polskich przygotował, wraz z płk. Edwardem Male-wiczem i ks. Marianem Pajkertem, plan roztoczenia opieki nad zwalnianymi żołnierzami przez utworzenie dla nich w większych miastach Król. Pol. biur pośrednictwa pracy i gospód wojskowych oraz zrzeszenie ich w Lidze Czynu.

W r. 1918 objął S. ponownie kierownictwo szkoły w Radomiu, noszącej od t.r. nazwę Żeńskiego Gimnazjum Filologicznego Tow. Akcyjnego (ośmioklasowego, potem im. Marii Konopnickiej) z prawami państwowymi. Wykładał w nim matematykę; opracował skrypt litografowany Algebra dla średnich zakładów naukowych. Był członkiem Wydz. Wykonawczego Rady Szkolnej Okręgowej w Radomiu i przewodniczył radomskiemu kołu Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych. Od r. 1919 był prezesem Zarządu Okręgu Związku Ludowo-Narodowego (ZLN) w Radomiu. W styczniu t.r. został wybrany do Sejmu Ustawodawczego z okręgu Radom-Kozie-nice. W Sejmie był sekretarzem prezydium, przewodniczącym Komisji Oświatowej i sekretarzem Komisji Wojskowej. Wszedł w skład Konwentu Seniorów, który przygotował tzw. Małą Konstytucję, uchwaloną 20II t.r. Początkowo należał do Klubu ZLN, ale w lipcu t.r. przyłączył się do posłów, którzy pod przywództwem Leopolda Skulskiego i Edwarda Dubanowicza dokonali w nim rozłamu. Wszedł do Komisji Wspólnej rozłamowców oraz działaczy Polskiego Zjednoczenia Ludowego i Narodowego Stronnictwa Ludowego, która 10 VIII utworzyła nową partię

—    Narodowe Zjednoczenie Ludowe (NZL); S. został członkiem jej zarządu. Zabiegał w sejmie o sprawy oświatowe, m.in. był 28 VII t.r. sprawozdawcą Komisji Skarbowo-Budżetowej odnośnie do wniosku nagłego o przyznanie nauczycielstwu szkół średnich dodatku drożyźnianego, 14 X

—    sprawozdawcą Komisji Oświatowej w sprawie wniosku o utworzenie szkół kolejowych; 9 VII 1920 przemawiał w dyskusji nad ustawą o szkołach akademickich, uzasadniając projekt wprowadzenia tytułu magisterskiego, a 13 VII

—    w dyskusji nad ustawą o uposażeniu nauczycieli szkół średnich. W czasie wojny polsko-sowieckiej wstąpił do Armii Ochotniczej i został w randze kapitana szefem gabinetu jej dowódcy, gen. Józefa Hallera. Dn. 24 VII został delegatem Sejmu do Rady Obrony Państwa jako członek-zastępca z ramienia NZL. Dn. 25 II 1921 wystąpił w Sejmie z wnioskiem nagłym o przekazanie gmachu byłego Sejmu Krajowego we Lwowie Uniw. Lwów. Kilkakrotnie występował z interpelacjami i wnioskami, m.in. w lokalnych sprawach radomskich. W czerwcu 1921 znalazł się S. w grupie posłów NZL, kierowanej przez Dubanowicza, która zabiegała o włączenie ZLN do koalicji rządowej. Wobec fiaska tych starań, grupa ta opuściła klub NZL, jednak z powodów ambicjonalnych nie przeszła do ZLN, ale 23 VI utworzyła Narodowo-Chrześcijańskie Stronnictwo Ludowe; S. został sekretarzem jego zarządu. Nowa partia zawarła unię parlamentarną z Naro-dowo-Chrześcijańskim Stronnictwem Pracy

—    Centrum Narodowe, we władzach której S. zasiadł. W tym czasie faktycznie kierował radomską prasą endecką: „Głosem Radomskim” (do r. 1920) i „Odrodzeniem” (1919—23). W r. 1922 założył wraz ze Stefanem Kaluschą i Władysławem Lippomanem spółkę, która 23 IV t.r. wydała pierwszy numer nowego regionalnego organu endecji — „Słowa Radomskiego” (od 21 1923

—    „Słowo Radomskie i Kieleckie”, od 24 I t.r.

—    „Słowo”). S. zamieszczał w nim własne artykuły; publikował też na łamach centralnej prasy endeckiej.

W listopadzie 1922 został S. ponownie wybrany do Sejmu z listy nr 8 koalicyjnego (wraz z endecją) Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej w okręgu Radom-Końskie-Opoczno. W Sejmie I kadencji (1922—7) objął ponownie funkcje sekretarza prezydium oraz przewodniczącego Komisji Oświatowej; należał do klubu ZLN. W marcu 1923 przedłożył w imieniu ZLN projekt ustawy o pragmatyce nauczycielskiej obejmującej szkoły średnie; nie wszedł on pod obrady, gdyż rząd zamierzał wprowadzić jednolity system dla nauczycieli szkół wszystkich szczebli. Mniej aktywny niż w poprzedniej kadencji, wypowiedział się szerzej jedynie w dyskusji nad budżetem Min. WRiOP (27 IV 1925), wzywając rząd do rozwoju szkolnictwa zawodowego, a usprawiedliwiając go

8 — Polski Słownik Biograficzny, t. XL. z. 3/166