Stefan Zarski Zofia Drozdowska Kuban KREGOSLUP twoj, moj, nasz s35

rządu ruchu (m.in. skrzywienia kręgosłupa, czyli skoliozy, asymetria kończyn dolnych - skrócenie jednej nogi lub często spotykane płaskostopie);

2)    zła jakość tkanek wchodzących w skład kręgosłupa i innych narządów (określana powszechnie jako wątłość ustroju);

3)    mechanizmy uwarunkowane przemianą materii (np. otyłość), pracą gruczołów wydzielających hormony (np. w okresie przejściowym u kobiet) i reaktywnością psychiczną (nerwice), powodujące osłabienie struktury i zakłócenie czynności kręgosłupa.

Czynniki zewnętrzne, które (poza chorobami) szkodliwie oddziałują na kręgosłup, dadzą się także uszeregować. Niedogodne warunki domowe oraz niekorzystne okoliczności towarzyszące pracy lub nauce pociągają za sobą nieprawidłowe rozłożenie elementów eksploatacji i rekreacji kręgosłupa. Niestosowne ubieranie się wpływa obciążająco na kręgosłup. Dzieje się to na skutek noszenia albo zbyt ciężkich i uciskających ubiorów, albo zbyt lekkich i niedostosowanych do niskiej temperatury otoczenia, co przez oziębienie skóry wywołuje odruchowe zesztywnienie mięśni (dreszcze) i w następstwie - przeciążenie kręgosłupa, stawów, wię-zadeł i przyczepów mięśniowych. Tym mechanizmem tłumaczy się powstawanie bólu w różnych częściach ciała, a przede wszystkim bólu krzyża „ z przeziębienia” łub „ z przewiania”. Niewłaściwe odżywianie się jest jedną z najczęstszych przyczyn otyłości. Nadwaga zmusza kręgosłup do dźwigania dodatkowego ciężaru, a także do większego przeciwstawiania się sile ciążenia, ponieważ otyły brzuch pociąga za sobą ku przodowi środek ciężkości naszego ciała, zwiększa wygięcie lędźwiowego odcinka kręgosłupa w kierunku brzusznym, co jeszcze bardziej naraża kręgosłup na przeciążenie.

W przeglądzie szkodliwych dla kręgosłupa wpływów nie można pominąć wadliwych stereotypów motorycznych, które charakteryzują się nadmiernym użytkowaniem kręgosłupa przy istniejącej niedomodze kondycyjnej narządu osiowego. Powstawanie wadliwych stereotypów wiąże się żebrakiem umiaru w naszej działalności ruchowej tak pod względem ilościowym, jak i czasowym. Stereotypy, wlctórych dommuje^admierny wysiłek lub nieracjonalny ruch. wiążą się głównie z brakiem odpowiedniej zaprawy (rutyny) i systematycznego treningu; stereotyp, w których dominuje bezruch i niezmienna pozycja wiążą się głównie z niewłaściwym wypoczynkiem.

Wielogodzinne przebywanie w pozycji siedzącej (np. w miejscu pracy w samochodzie czy w fotelu przed telewizorem) powoduje bezruch. Zastępowanie wielu czynności angażujących większą pracę mięśni, naciśnięciem guzika lub przesunięciem dźwigni, ogranicza znacznie nasz codzienny trening ruchowy. Doprowadza to do zwiotczenia mięśni i więzadeł kręgosłupa. W takiej oto nie najlepszej kondycji chwytamy się w wolnych chwilach zajęć przerastających nasze możliwości (jak samodzielny remont mieszkania, prze-

35