Stefan Zarski Zofia Drozdowska Kuban KREGOSLUP twoj, moj, nasz s33

cyceptywnych przez aktywizację połączeń systemu mechanoceptywnego łagodzi, a nawet usuwa ból. W sytuacji odwrotnej, wzbudzenie nocyceptywne rozlewa się bez przeszkód w niemal całym układzie nerwowym, co nie tylko zwiększa doznanie bólu w ośrodkach odbiorczych położonych w warstwie korowej (powierzchniowej) mózgu, lecz także wyzwala dodatkowe mechanizmy, które niejako styg-matyzują ból pod względem fizycznym i psychicznym.

Po przeniknięciu wrót rdzeniowych impulsy nerwowe podążają dwiema drogami (ryc. 13):

1)    do jąder ruchowych rdzenia kręgowego i włóknami nerwów ruchowych do mięśni, których skurcz ma na celu ochronę uszkodzonego odcinka kręgosłupa, co objawia się wzmożeniem napięcia mięśni przykręgosłupowych, ograniczeniem ruchów tułowia oraz charakterystycznym skrzywieniem kręgosłupa (zwanym skoliozą odruchową), pociągającym za sobą niekiedy zniekształcenie sylwetki chorego;

2)    do mózgu, do korowego ośrodka odbiorczego, w którym impuls nocycep-tywny przekształca się w zjawisko czuciowe, jakim jest doznanie bólu oraz do sieci jąder podkorowych i związanych z pniem mózgu, w których dokonuje się psychiczna obudowa tego doznania, określona, z punktu widzenia psychologicznego, przeżywaniem bólu, co ujawnia się przede wszystkim lękiem (rzadziej rozdrażnieniem lub przygnębieniem).

Tak więc, po doznaniu bólu w formie odczucia może dojść do jego uzewnętrznienia, pod postacią odczynu mięśniowego (cielesny stygmat bólu), a także do uświadomienia bólu jako cierpienia, pod postacią odczynu lękowego (psychiczny stygmat bólu).

Czuciowe doznanie bólu i związany z tym lęk tworzą świadomość choroby, spełniającą ważną rolę biologiczną; jest ona bowiem podstawą działania obronnego ustroju, którym jest właśnie odczyn mięśniowy. W tym względzie, poza myśleniem o bólu jako zwiastunie choroby, decydujące znaczenie ma tu stan emocjonalny, nadający myśleniu właściwy napęd do działania. Logiczne myślenie (cecha naszego rozumu) podbudowane jest motywacją, związaną w dużej mierze z wrodzonymi napędami. Dzielimy je na napędy konsumpcyjne, jak: głód, pragnienie, libido, ciekawość oraz napędy obronne, z których najważniejsze to ból i lęk.

O ile ośrodki dysponujące myśleniem są zasadniczym tworzywem naszej świadomością to ośrodki kierujące napędami (emocjami),-a także ośrodki rdzeniowe związane^ljafu^5m3tanowtąTiH^Wające podłoże anatomiczne, którego czynności wspierają ś w i ad o moscjs t aj ąc się w ten sposób czynnikiem jedności psychofizycznej naszego ustroju.

*

33