stąpione przez dolegliwości, głównie ból, poczucie fizycznej niewygody - przez niesprawność ruchową, a zadowolenie zostaje zdominowane lękiem, rozdrażnieniem, zniecierpliwieniem, rozgoryczeniem (frustracją), a nawet desperacją i depresją.
W leczeniu chorób kręgosłupa i zapobieganiu ich nawrotom najważniejszym okresem jest stan rekonwalescencji, ponieważ w tym czasie dochodzi zazwyczaj do konfrontacji pierwiastków świadomości choroby i zdrowia. W zależności od naszej osobowości psychicznej: prawidłowej lub nerwicowej, poczucie choroby albo zmienia się szybko i bez przeszkód w poczucie zdrowia i stąd wynikają pozytywne dla chorego następstwa, albo pozostające w stopniu śladowym dolegliwości oraz niemożność przełamania lękowych nastawień i pesymistycznego widzenia przyszłości (niekiedy przewidywania także i korzyści psychosocjal-nych), hamują, a nawet udaremniają proces zdrowienia, co przynosi negatywne skutki w postaci poczucia przewlekłego niedomagania, osamotnienia i bezsilności. Niekorzystny dla chorego przebieg rekonwalescencji winien być nie tylko szybko wykryty i odpowiednio leczony (często wymaga to usunięcia dodatkowych przyczyn), ale także szybko unaoczniony choremu , bowiem bez jego udziału nie można rokować o poprawie. W takich przypadkach należy przypomnieć starą prawdę, że natura ludzka zdolna jest zarówno wmówić sobie chorobę („chory z urojenia”), jak i wypracować w sobie poczucie zdrowia, czego mamy liczne dowody w życiu codziennym, szczególnie pod wpływem dobrych wiadomości, sugestii lub korzystnego wpływu innych osób.
*
Omówione w tym rozdziale zasady działań i zachowań można uszeregować według następujących zagadnień.
1. Na czym ma polegać dbałość o kręgosłup, jak „konserwować” go, aby przez całe życie był wydolny, jak „naprawiać”, gdy jest chory?
Zasada: posługiwać się w naszym życiu ruchowym udanymi próbami pokonywania obciążeń i unikać błędów motorycznych, które przeciążają kręgosłup i wywołują jego chorobę. Jest to nawiązanie do znanej maksymy: działać metodą prób (oby zawsze pomyślnych) i omyłek (oby zawsze najmniejszych). Błędem jest uprawianie hazardu w dziedzinie życia ruchowego, tj. uczestniczenie w okolicznościach nadmiernie obciążających kręgosłup, szczególnie świadomie i to bez odpowiedniej zaprawy - treningu. Istnieje także wiele sytuacji występujących nagle, w sposób nieprzewidziany, niejako narzuconych nieprzygotowanemu do tego narządowi osiowemu. W czasie choroby kręgosłupa trzeba rozsądnie współdziałać z lekarzem i przyczyniać się do naprawy tylko w ramach swoich umiejętności koneserskich, pozostawiając leczenie zabiegom medycznym.
59