89469 Stefan Zarski Zofia Drozdowska Kuban KREGOSLUP twoj, moj, nasz s15

Wykonywanie przez kręgosłup obciążających go zadań jest świadectwem jego sprawności, czyli kondycji, która nie jest niczym innym, jak podstawą jego wydolności. Istotą kondycji kręgosłupa, co dotyczy także całego narządu osiowego, jest właściwość równoważenia przeciwstawnych czynników, działających zarówno wewnątrz systemu, jak i oddziaływujących nań z zewnątrz. Zrównoważenie to, będące wyrazem przezorności natury, polega na istnieniu rezerwy możliwości przystosowawczych do zmieniających się warunków pracy systemu. Rezerwa ta stanowi pułap tolerancji (odporności) na wszelkiego rodzaju obciążenia kręgosłupa. Kondycję narządu osiowego zapewniają cztery urządzenia strukturalno-funk-cjonalne:

1) nośne, które jest aparatem szkieletowym;

2) wspomagające, które jest aparatem mięśniowym;

3) tranzytowe, które jest aparatem szkieletowo-nerwowym;

4) buforowe (najbardziej złożone), które jest aparatem szkieletowo-nerwowo--mięśniowym.

Aparatem nośnym jest sam kręgosłup (ryc. 2.). Określenie kręgosłupa aparatem nośnym ma podwójne znaczenie: dosłowne (noszenie na sobie narządów wewnętrznych, klatki piersiowej, kończyn górnych łącznie z obręczą barkową, a także głowy) i biomechaniczne (odnoszące się do funkcji statyczno-dynamicz-nych i odporności na wynikające stąd obciążenia). Obydwa znaczenia nabierają zasadności w świetle pionizacji człowieka, czyli tej imprezy biologicznej, która spotkała nas w procesie rozwoju gatunkowego (filogenezy). Proces ten przekształcił warunki biomechaniczne naszego ustroju, najbardziej obarczając kręgosłup, szczególnie jego dolny odcinek.

U istot czworonożnych kręgosłup spełnia rolę legara stosunkowo mało obciążonego siłą ciążenia, podpartego dwoma statywami i czterema punktami oparcia (kończynami). U istot dwunożnych kręgosłup przejmuje rolę głównego elementu przeciwstawiającego się ciążeniu, któremu służą zaledwie: jeden statyw z dwoma punktami oparcia (kończyny dolne). Kończyny górne włączają się w służbę ludzkiego kręgosłupa dopiero w okresie jego choroby i niewydolności ruchowej; przedłużone kulami lub laskami stają się wtedy dodatkowym statywem i podparciem.

Kostna struktura kręgosłupa (ryc. 3) ma kształt pionowej kolumny o znamiennej konfiguracji, charakteryzującej się istnieniem naturalnych krzywizn, tj. łukowatych wygięć, skierowanych ku przodowi - w odcinku szyjnym i lędźwiowym oraz ku tyłowi - w odcinku piersiowym. Krzywizny te spełniają rolę resora pomniejszającego siły działające na kręgosłup. Kolumna kręgosłupowa utworzona jest z szeregu sztywnych i elastycznych elementów, nakładających się na siebie i ułożonych na przemian; pierwsze z nich nazywają się kręgami, drugie - krążkami międzykręgowymi, znanymi powszechnie jako dyski.