SWScan00036

». Diagnostyka psychiatryczna 488

Skala oceny objawów negatywnych

(SANS - Scalę for Assessment ofNegative Symptoms)

Skala oceny objawów pozytywnych

(SAPS - Scalę for Assessment of Positivc Symptoms)

; Andrcascn N.C The scalc for the assessment of negative symptoms (SANS), Univcrsity of Iowa, Iowa City 1984

2. Andre.iMjn N C The scal* for the assessment of positive symptoms (SAPS), Univor*icy of Iowa Iowa City 1984.

Od połowy Iht 8(/’SANS i SAPS byty najczęściej wykorzystywanymi narzędziami w badaniach nad struktur zespołu schizofrenicznego. Są to dwie oddzielne, lecz często stosowane łącznic, złozone skale kliniczne. Wymagają fachowo przygotowanego i przeszkolonego diagnosty. Zostały skonstruowane do badania dychotomicznej struktury schizofrenii (objawy pozytywne i negatywne). W późniejszych badaniach stwierdzano jednak na ogól, zc SANS i SAPS dostarczaj modelu schizofrenii o trzech wymiarach klinicznych (dodatkowo: dezorganizacja). SANS składa się z 5 grup objawów, które obejmują łącznic 20 objawów, SAPS - z 4 grup obejmujących łącznie 30 objawów Wszystkie objawy są jasno i obszernie zdefiniowane. Są to skale siedmiostopnio-we (0-61, których przedziały, w zależności od wersji, zostały zdefiniowane ogólnikowo lub w sposób poszerzony Do badania można wykorzystać częściowo standaryzowany wywiad (CASH - Comprchensii-e Assessment of Symptoms and History) obejmujący ponadto inne skale kliniczne przydatne w diagnostyce schizofrenii (TLC). SANS i SAPS maj dobrze udokumentowaną wartość psychometryczną. W Polsce dostępne są dwa tłumaczenia SANS i SAPS (Anczewska, Kopacz) Składniki narzędzi oraz przykładowe rozwinięcie skal zestawiono w tab 4.2.8.

Skala zespołu pozytywnego i negatywnego (PANSS - Positive and Negativc Syndrome Scalc)

Kay S R. Oplcr LA., Fiszbcin A Positive and Negauve Syndrom Scalę (PANSS). Rating Manuał, Sociafand Behavioral Science Documcnts, San Rafael 1987.

PANSS jest złożoną skala kliniczną, skonstruowaną z zamiarem ulepszenia wcześniej popularnej skali BPRS* (skala PANSS zawiera wszystkie z 18 pozycji BPRS) i aktualnie stopniowo zastępuje ją w praktyce klinicznej, zwłaszcza w badaniach psycho-farmakobgicznych^Składa się z 30 objawów podzielonych na trzy grupy opisujące zespoły ..pozytywny" (P) i „negatywny"(N) oraz tzw. ogólną symptomatykę psychiatryczną (G). Każdy objawjest krótko zdefiniowany i oceniany za pomocą siedmiostop-niowych numerycznych, dość obszernie zdefiniowanych skal porządkowych. Skale wypełnia przeszkolony, fachowy diagnosta. PANSS projektowano jako narzędzie do badania dychotomicznego modelu schizofrenii, pozwoliła jednak w wielu badaniach w Amervce, Skandynawii. Francji i laponii, a także w Polsce udokumentować sensowność modelu opartego na czterech lub pięciu wymiarach klinicznych (objawy pozytywne, negatywne, dezorganizacji, poznawcze, depresyjne). Ma zadowalające właściwości psychomctryczne.

4.2. Narzędzia oceny stanu psychicznego

PI. Urojenia. Nieuzasadnione, nieprawdziwe i i diosyn kra tyczne sądy. Podsuwa oceny: treści myśli wyrażone w rozmowie i jej wpływ na stosunki społeczne i zachowanie w kontaktach z pracownikami podstawowej opieki społecznej lub Z rodziną.

1	mc występują	określenie mc znaidmc zastosowania
2	minimalne	nieprawidłowość wątpliwa, mozc sięgać górnej granicy normy
3	łagodne	występuje jedno lub dwa urojenia, które są niewyraźne, nieskrysu-lizowanc i podtrzymywane bez zdecydowania; urojenia nie zabu rzają myślenia, kontaktów społecznych ani zachowania
4	umiarkowane	występuią albo nietrwale urojenia zmieniające się jak w kalejdoskopie lub słabo ukształtowane, albo tez nieliczne dobrze ukształtowane urojenia sporadycznie zaburzające myślenie. konukty społeczne czy zachowanie
5	umiarkowanie ciężkie	występują liczne dobrze ukształtowane i zdecydowanie podtrzymy wane urojenia, które sporadycznie zaburzają myślenie, kontakty społeczne czy zachowanie
6	ciężkie	występuje trwały zespól skrystalizowanych, raczej u sysic ma cynowa nych i stanowczo podtrzymywanych urojeń wyraźnie zaburzających myślenie, kontakty społeczne i zachowanie
7	krańcowe	występuje trwały zespól urojeń, które są albo silnie usystematyzowane, albo bardzo liczne i wywierają dominujący wpływ na więk szość aspektów życia pacjenta; często prowadzi to do działania niedostosowanego i pozbawionego odpowiedzialności, które może nawet zagrażać bezpieczeństwu chorego lub innych osób

P2. Dezorganizacja pojęciowa. Dezorganizacja procesu myślenia charakteryzująca się rozpadem jego celów ukierunkowanej kolejności, np. rozwlekłością, ześlizgiwaniem wątków, rozluźnieniem kojarzenia, oderwaniem (non seqiturs), nasiloną nielogicznością lub otamowa-niem. Podstawa oceny: obserwacja procesów poznawczo-słownych podczas badania

1	nic występuje	określenie nie znajduje zastosowania
2	minimalna	nieprawidłowość wątpliwa, mozc sięgać górnei gTanicy normy
3	łagodna	myślenie jest rozwlekle, obok tematu lub paralogiczne,- występują trudności ukierunkowania myśli w stronę określonego celu, a w sytuacji nacisku może uiawmać się pewne niedokojarzcnic
4	umiarkowana	zdolny do koncentracji myśli, gdy komunikaty są krótkie i ujjo-rządkowane, ale rozprasza się lub odrywa od tematu, gdy ma do czynienia z przekazami bardziej złożonymi lub pod nawet niewielkim naciskiem
5	umiarkowanie ciężka	ogólnie ma trudności z |>orządkownnicm myśli, uzewnętrzniające się w postaci częstego odrywania się, nicskiadności i rozluźnienia kojarzeń nawet wtedy, gdy nie ma nacisku
6	ciężka	myślenie jest poważnie zaburzone i wewnętrznie niespójne, co powoduje nasilone i występujące niemal stale oderwanie się i rozpad czynności myślenia
7	krańcowa	myślenie uległo rozpadowi az do splątania; występuje nasilone roz-kojarzenie, prowadzące do całkowitej utraty możności porozumienia się (np „sałatka słowna” lub mucyzm)