viewer21

%

samookreślcnia i suwerennej państwowości spotykały stę i przeciw* stawnymi dekla racjami Serbów, i* oni również mają prawo do snmookreślcnia, prawo do własnego piittstU'3 — jeśli nic* Jugosławii, to powiększonej Serbii. MUo&cyić bez ogrodek ostrzegał w ciągu 1*^*0 i pierwszej polewy IWI roku. że secesja Chorwaci i będzie wymagała korekty granie. Chorwaccy Serbowie zamieszkujący przygraniczne regiony byli zachęcani do nieprzejednanej opozycji wobec nowego reżimu chorwackiego i jego dążeń do niepodległości oraz, W miarę intensyfikowania się kryzysu, zaopatrywani w broń i wsparcie logwiyczne.

WzmaRBucy się złowieszczy lenor serbskiej polityki więzi z roda-kami za granica d/ialat podwójnie destabilizująco, prowokując zarówno chorwacki rząd, jak i chorwackich Serbów do zajmowania bardziej nieprzejednanych stanowisk. Jak ponawianie żądań centralnej k»«itroli serbskiej nad Kosowem, naruszając niepewną narodowościową równowagę w Jugosławii, pomogło wywołać iskrę chorwackiego sece* tjanizmu, tak serbskie wystąpienia w imieniu chorwackich Serbów,

prowokując chorwacką suwerenność i wzmacniając postrzeganie agresywnej serbskiej hegemonii i lęk przed nią, popchnęły rząd chorwacki ku bardziej bezkompromisowemu ^uusowisku — ku dążeniu do pełnej niepodległości (raczej niż do zrestrukturyzowanego federacyjnego lub kofcdcncyjncgo rozwiązania) i ku bardziej energicznemu utwierdzaniu swojej władzy w zbuntowanych regionach przygranicznych. (W regionach tych zdarzały się starcia zbrojne, które doprowadziły do interwencji armii, początkowo w roli sił pokojowych, lecz. w coraz większym stopniu jako alianta lokalnych sił ccrbskieh.) W tym samym czasie retoryka panserbska, propaganda aniychocwacka » wypowiedzi o rewizji granic dochodzące ■r. łlclgudu wraz z bardziej bezkompromisowym stanowisktem rządu chorwackiego popchnęły Serbów, zamieszkujących graniczne tereny Chorwacji, ku większej bczkompromisowości — ku takim krokom, jak utworzenie Serbskiego Komitetu Narodowego (Jipicc 1990 roku), przeprowadzone referendum w sprawie autonomii dla chorwackich Serbów pomimo zakazu ze strony władz chorwackich (sierpień IWO roku), powołanie Serbskiego Autonomicznego Regionu Krainy (grudzień 1990 roku) i proklamacja „separacji¹* lego regionu od Chorwacji Outy 1W1 roku).

Nic jest możliwe przedstawienie tutaj w szczegółach interakcyjnej dynamiki, któea doprowadziła do wybuchu wojny między przewah-jąeo cerbską Jugosłowiańską Armią 1.udowa i rozmaitymi milicjami chorwackich Serbów a pokonany armia chorwacką, w wyniku której to wojny prawie jedna trzecia chorwackiego terytorium znalazła sic przez kilka lat pod okupacja (włącaic * częściami, w których Serbowie stanowili jedynie niewielką mniejszość) i przypieczętowany został ostateczny rozpad Jugosławii* jeszcze zanim wojna rozprzestrzeniła sic ze znacznie bardziej niszczycielskimi skutkami na Fos-nię-Hcrccgowioe Musiałem ograniczyć swoje omówienie do ogólnego naszkicowania wzajemnego oddziaływania między nowo powstałą serbską mniejszością narodową w (3iorwac)i, nowó powstałym zorientowanym narodowo państwem chorwackim i nowo pow stałą serbską ojczyzną, oddziaływania zamkniętego w intensyfikującej sic spirali bruku zaufania, biednych, wyobrażeń i wzajemnego strachu. Musiałem opuścić nic tylko szczegółowe sekwencje interakcyjne tego wzajemnego oddr.Htlywania, lecz również zmagania, do jakich doszło pomiędzy konkurującymi stanowiskami obecnymi w obrębie mniejszości, zorientowanego narodowo państwa i zagranicznej ojczyzny. Sądzę, że powiedziano tutaj wystarczająco duio, by zasugerować potencjalny pożytek z zastosowania relacyjnego, dynamicznego, interakcyjnego podejścia do konfliktów narodowych.

KONKLUZJA

Leki i winy, resentymency i aspiracje, mity i wspomnienia, , które określiły narodową kwestie w Jugosławii, znane były od dawna, lecz to nic one spowodowały krwawy rozpad pamtwa. / Tłył on przypadkowym wynikiem wzajemnego Wipółodd/falywani:t

wzajemnie podejrzliwych, wzajemnie monitorujących »ię» wzajemnie błędnic Siebie przed Mawiających elit politycznych nowo powstałego, zorientowanego narodowo państwa chorwackiego, nowo powstałej serbskiej mniejszości narodowej w tym państwie i nowo powstałego -serbskiego państwa pełniącego rolę zagranicznej „ojczyzny".