�egna�ek9

99

RocdsiaJ 4

TREŚCI KSZTAŁCENIA 4.1. litota treści kaitaloenla

Tbeści kształceniu są lym elementem procesu kształcenia, który stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania teoretyków i praktyków edukacji, niewiernie od jej szczebla i rodzaju. Tym samym są one przedmiotem ustawicznych boulan nsz dyskusji naukowych i debat prowadzonych wśród osób odpowiedział. Dych za ich dobór i realizację. Dotyczą one najczęściej zakresu tych treści, ich doboru, warunków realizacji oraz powiązania z celami i ocenianiem.

Wyjaśnienie istoty „treści kształcenia'* jest sprawą trudną, między innymi dlatego. ile w tiiraturae pedagogicznej, a także slownikowo-cncyklopcdyczncj (leksy-higifli im jj brak jest jednomyślności w rozumieniu tego terminu. Przede wszyst*

■ kim bardzo często nucony tych opracowaó posługują się terminami tradycyjnymi l Qpc bdd Biucnoia. program nauczania czy materiał nauczania. Nie jest to po-prawne. gdyż treści odnoszą się w jednakowym stopniu do nauczania, jak i do uczę-aa się. 2 formułowanych przez nich definicji wynika jednak, te choć piszą o treś-ctaeb nauczania, to rzeczywiście chodzi im o treści kształcenia. Ponadto nie są dokładnie wyjaśnione relacje między takimi pojęciami jak: treści kształcenia, program kształcenia, materiał nauczania (kształcenia). Dość często, zwłaszcza na grancie praktyki pedagogicznej, pojęcia te są używane zamiennie, co również me jol poprawne.

W ochr lepszego zrozumienia istoty tego pojęcia przedstawione zostaną niektóre łafćoej charakterystyczne Jego określenia, formułowane przez powszechnie znanych prTrdsttwicieFidyduk tyki ogólnej. Rozpocznijmy jednak od definicji samego przedstawione) w ujęciu słownikowym. Otóż, według Słownika /pjhr/flkHgo pod rad. W. Doroszewskiego, pod pojęciem „treść" należy rozumieć:

I) to. o czym mę mówi, co przekazuje odbiorcy dzieło sztuki,

2) to, co stanowi istotę, sem czegoś (w liczbie mnogiej składniki, ważne elementy

dńpalju

3) subsroinję wypełniająca coś (całkowicie łub w dużej części) lub zawartość, a w mze/emy przenośnym: nąjleps/a wybrana, część czegoś, wybór¹.

7. definicji tej niewiele wynika dla wyjaśnienia istoty pojęcia „treści ks/tui-crau'* Ulatego te/ konieczne jest odwołanie się do literatury pedagogicznej.

chociaż Występując w nic) definicje „treści kształcenia” różnią się między sobą, niekiedy nawet istotnie.

Według Ct Kupisicwicza, na treść kształcenia składa uę całokształt pod-stawowych wiadomości i umiejętności z dziedziny nauki, techniki, kultury, sztuki oraz praktyki społecznej, przewidziany do opanowana przez uczniów podczas ich pobytu w szkole¹. Podobne elementy treści kształcenia dostrzega również F. Bere-foicki, który pisze: treściami kształcenia określa się system wzajemnie ze sobą powiązanych wiadomości, umiejętności, nawyków i doświadczeń².

Najbardziej skondensowane ujęcie treści kształcenia przedstawia B. Niemierko: Treścią nauczania jest - najprościej - to, czego się naucza. Oprócz tego. czego się naucza, w analizie procesu kształcenia ważne są jeszcze, według mego, talde czynniki jbk; kto naucza, kogo naucza i w jakich warunkach prowadzone jest nauczanie’.

Podobnie krótko, ale inaczej definiuje to pojęcie W. Okoń w Nowym słowniku pedagogiesnym. Treść kształcenia - to, według niego, „odpowiednio uporządkowany zasób informacji i czynności, których opanowanie ma umożliwić bądź ułatwić człowiekowi ukształtowanie jego stosunków ze światem go otaczającym”^{3 4}. Tak więc w tym ujęciu istotę treści kształcenia stanowią dwa czynniki: Informacje 1 czynności, które mają być opanowane przez uczących się.

Bardzo szeroki zakres terminowi „treści kształcenia” nadają autorzy Nowtgo słownika pedagogiki pracy. Przez treści kształcenia rozumieją bowiem om „zasób faktów, pojęć, teorii wprowadzonych do nauczania wraz z określeniem umiejętności opartych na opanowanej wiedzy i doświadczeniu, a ponadto przeżycia służące zrozumieniu i przyswojeniu wartości moralnych, intelektualnych, estetycznych. Do treści kształcenia zalicza się też metody i procesy naukowego myślenia i druhna, technikę pracy umysłowej i czynności wspomagające rozwój fizyczny. Zakres treści kształcenia jest wyznaczany potrzebami społecznymi i koniecznością przygotowania ucznia do działalności jako człowieka, członka narodu, społeczeństwa, rodziny, obywatela państwa”⁵.

Oprócz tej ogólnej definicji treści kształcenia wyjaśniają oni również pojęcie treści kształcenia zaw odowego, które - jak twierdzą - wyznaczane są na podstawie analizy zadań wykonywanych w danym zawodzie, a zatem dla każdego zawodu potrzebny jest inny zakres treści kształcenia. Treści kształcenia zawodowego znajdują odzwierciedlenie w odpowiednich dla danego zawodu przedmiotach nauczania zawartych w programach kształcenia. Są lo:

-    przedmioty humanistyczne,

-    przedmioty ogólnoziwodowt,

1

C/■ Kupiuowkz, 1'fflhlMsy.<tyM()łiogólntj.up.cii;\65.

2

¹P. (kreżniki, ogólna u :anile, KosaJm 1994,169

3

*Poi. W. OkMkAW)'.. ,Of> (it.s.411.

4

P« T.W Nowacki, K. Korobiowsb^micta, B Baruuk, Somydarnikflatopklpn WSP W, Wjrum 2000,1210

5

¹ tt. Nteuticiko, Mioty wviui.. .op.cti.t 6t