0244

V. 1.

PRZEMYSŁ I.

229

Liczbę porządkową Primus daje niniejszemu Przemysłowi już Kron. Wielk. D.

Jako syn Włodzisława Odonica i Jadwigi poświadczony jest on w Rocz. Wielk. Kron. Wielk.³) i źródłach kronikarskich późniejszych. Występując jako świadek w licznych dyplomatach Odonica¹), nazywany jest zawsze jego synem, częstokroć też z dodatkiem, że jest synem Jadwigi. Sam też w późniejszych dokumentach mieni wyraźnie rodzicami swemi Włodzisława ⁵) i Jadwigę^B).

Pośród synów Odonica wyliczają go na pierwszem miejscu (przed Bolesławem) zarówno Rocz. Wielk.⁷), jako też Kron. Wielk. ■). To ostatnie źródło na innem miejscu w kod. II °) nazywa go filius quondam Wladi-slai iicnior. Jest to niewątpliwa omyłka; że Przemysł był starszym Bolesława (V. 2.) bratem, wynika z całego szeregu dokumentów Odonica ¹⁰), w których świadkują obaj jego synowie, Przemysł zawsze przed Bolesławem, jak niemniej z późniejszych dyplomatów, które obaj bracia już po śmierci ojca wspólnie wystawiali ⁿ), w których Przemysł zawrze wymieniony jest na czele; w jednym tylko dyplomacie z r. 1253¹²) porządek jest odwrotny, t. j. naprzód wymieniony Bolesław; dyplomat ten dotyczy jednak lokaeyi Śremu na prawie niemieckiem, a Śrem, jak wynika z Kron. Wielk. ¹³), należał podówczas do posiadłości Bolesława i stąd tłomaczy się wymienienie go na czele. Przekazany przez Rocz. Wielk.¹⁴) i Kron. Wielk. ^i:,j szczegół, iż Przemysł dał Bolesławowi pasowanie rycerskie, stwierdza rówmież, iż był jego bratem starszym. Skąd wynika, że przytoczony ustęp z Kron. Wielk.,_rmieniący Przemysłu młodszym synem Odonica, nie jest poprawny, i że czytać raczej należy: .filius quondam Wladislai iunioris; kronikarz chciał przez to wyrazić, że Przemysł był synem Odonica, a nie starszego Włodzisława (Laskonogiego). Taki tekst ma też większość kodeksów' Kron. Wielk.^1,:).

Podstawę do ustalenia daty urodzin Przemyśla podaje Kron. Wielk.¹⁷), według której książę ten umierając, był iuvenis etate, vix habens XXXVI annos. Jeżeli tedy Przemysł zmarł w trzydziestym siódmym roku życia, to ze w^rzględu na datę jego śmierci 4 czerwca 1257 r., przyjąć trzeba, iż urodził się między 4 czerwca 1220 r. a 4 czerwca 1221 r. Wiadomość Kron. Wielk. uważam pod tym względem za zupełnie wiarogodną, ile że śmierć Przemyśla w chwili pisania kroniki była faktem stosunkowo nie bardzo dawnym, i autor miał o jego wieku widocznie dobrą informacyą, skoro go tak dokładnie określił. Już zaś na dokumencie Włodzisława Odonica z 10 sierpnia 1232 r.^ls) powołanem jest świadectwo Przemyśla (obok jego młodszego brata Bolesławca). Skąd wynika, że z obu braci przynajmniej Przemysł miał już podówczas wiek sprawny (dwanaście lat); zaezem data jego urodzin przypada co najpóźniej na 9 sierpnia 1220 r. Urodziny jego zamykają się zatem w granicach czasu 4 czerwca i 9 sierpnia 1220 r.¹⁰).

Datę śmierci podaje Kron. Wielk.²⁰), a niezależnie od niej Rocz. Tras.²¹), za niemi Długosz²²), pod r. 1257. Rocz. Krak.²¹), zależny od Rocz. Tras., wspomina również o tym wypadku, atoli skutkiem widocznej omyłki dopiero pod r. 1258.

W Nekr. Lubiń.²¹) zapisano pod dniem 8 lutego: Przemislai 1 ducis Połoninę... obiit 1257. Nie może to być rzeczywista data dzienna jego śmierci, jak wynika z dokumentu, wystawionego przezeń 22 lutego 1257 r.^27j), jak nie mniej z dokumentu Bolesława Pobożnego z 25 kwietnia t. r. ^2,;), w którym powołuje konsens żyjącego jeszcze podówczas Przemyśla. Zapiska znajduje się zresztą w późniejszej części nekrologu, której wartość oceniliśmy już powyżej -^>7): ma ona w tym wypadku za podstawę pewien fakt rzeczywisty, ale polega na nieporozumieniu: dzień 8 lutego jest bowiem datą śmierci jego syna Przemyśla II (U. 10.). W tymże samym

1

Mon.    Pol.    II. 557. — 2)    Ibid. III. 9. — 3) Ibid. II. 557. 568. 579. — -1)    Kod. dypl. Wielk. I.    nr.    169. 141.

142. 145.    146. 177.    184.    195. 199. 200.    202. 595. — 5; ibid. I. nr. 251. 269. — 6) Ibid.    I. nr. 237. 238. 243. — 7; Mon. Pol.

III. 9. —    ⁸) Ibid.    It. 557. — 9) Ibid.    II. 579. — 10) Przytoczone wyżej w uw. 4. — U) Kod. dypl. Wielk. [.    nr.    231. 232.

237. 242.    254. 308.    310.    311. 316. 321.    — 12) Ibid. nr. 322. — 13) Mon. Pol. II. 568.    — 14) Ibid. Ili. 12. —    13)    ibid. II.

564. — '*') Bielowski nieopatrznie    umieścił w    tekście wydanej    kroniki słowo:    iuttior według kod.    II. zamiast: iunioris według

innych kodeksów. — 1’) Mon. Pol.    II. 579. —    18) Kod. dypl.    Wielk. I.    nr.    139. — 19) Rubczyński, Wielkopolska pod

rządami synów Władysława Odonicza, Rocz. filar. I. 267 uw. 2, który przepomniał, że w pierwotnej Polsce wiek sprawny osiągano z ukończonym dwunastym (nie Czternastym) rokiem życia, nie umie wytłomaczyć, dla czego Przemysł i Bolesław świadkują już na dokumentach z r. 1232 i mniema, że na razie chodziło tylko o darowizny prywatne, jako też, że do roku 1235 pozostawali widocznie (?) pod opieką kobiecą. — 20) Mon. Pol. II. 579. —    21)    Ibid. II. 839. —    23) Hist. Pol. II. 364. —

23) Mon. Pol. II. 839. — 24) ibid.    V. 610. —    25) Kod. dypl.    Wielk. I.    nr.    347. — 26) Ibid.    I. nr. 355. — 27) p_or. _str.

86 uw. 1.