0276

VI. 1.

N. N.

259

mógłby wprawdzie w stosunku do niego nazywać się wujem; umarł on jednak już 19 marca 1238 r.^Ł), a syn jego Henryk Pobożny, który odzierżył po nim zwierzchnictwo w Krakowie, byłby już znowu tylko bratem (ciotecznym przez babkę) Michała. Co ważniejsza jednak i stanowcza, ani Henryk Brodaty, ani Pobożny, nie zostawali w jakimkolwiek stosunku do Rościsława, któryby uzasadniał tytuł wujowstwa, czy choćby nawet braterstwa. Książąt wielkopolskich nie można tu wciągać w rachubę, gdyż ci ani z Michałem, ani z Rościsła-wem w jakimkolwiek bliższym związku rodzinnym nie zostawali. Nie pozostaje zatem nic innego, jak tylko przypuścić, że do przytoczonego ustępu przez niedbalstwo kopistów, czy też ich nieznajomość stosunków genealogicznych, wkradła się omyłka przez dopisanie zbędnego słówka: i, że zatem ustęp ten winien właściwie brzmieć: idosła... ko ujewi swojemu w Lachy, ko Kondratowi, forma stylistyczna, używana bardzo często w źródłach ruskich, w którym to wypadku określenie: wuj, odnosić się będzie, zgodnie z rzeczywistością, do Konrada mazowieckiego ^{1 2}). Że tak rzecz tę rozumieć należy, dowodzi też dalsza opowieść wypadków w Latop. Hipac., o kilkanaście zaledwie wierszy niżej od przytoczonego ustępu ³), gdzie mowa o powtórnej ucieczce Michała do Polski w tymże samym (1238) roku. Tutaj już wyraźnie powiedziano: i bieza (Michaił) so synom swoim wo Lachy Kondratowi; wyraźna w tern wskazówka, że Konrad, a nie kto inny, udzielał przytułku Michałowi. Po usunięciu powyższych wątpliwości stwierdzony w ten sposób fakt wujowstwa Konrada wobec Michała zaświadcza, że w istocie córka Kazimierza Sprawiedliwego była tegoż Michała matką, a zatem żoną Wsewo-łoda Światosławica.

Imienia jej nie znamy; nadawane jej na podstawie przekazu Kalnofojskiego⁴) przez dawniejszą historyografią ^{5 6}) imię Marya polega na nieporozumieniu, którego podstawę zaraz niżej poznamy.

Ze względu na datę zaślubin (pod koniec r. 1178) przypuścić trzeba, że urodziny jej przypadły najpóźniej na rok 1164, a gdy małżeństwo Kazimierza Sprawiedliwego z Heleną przyszło do skutku nie wcześniej jak r. 1163 {III. 22.), przeto według wszelkiego prawdopodobieństwa trzeba ją uważać za najstarsze z tego małżeństwa dziecko.

Datę zaślubin jej z Wsewołodem podaje z całą dokładnością przytoczona na samym wstępie zapiska Latop. Hipac.⁰): r. 1178, wo Fyłypowo gowinije, t. j. w czas postu, przypadającego między św. Filipem apostołem a Bożem Narodzeniem⁷), a więc między 11 października a 24 grudnia. Nie ma powodu do przypuszczenia, jakoby zapiska ta dotyczyła tylko zaręczyn, jak mniema Górski⁸), tem bardziej, że latopis wyraźnie mówi o przybyciu Kazimierzówny na Ruś (prywede... za Wsewołoda). Również nieuzasadnioną jest wątpliwość, podniesiona przez tegoż samego autora⁹), czy fakt ten zdarzył się r. 1178 czy 1179, albowiem rok według rachuby kronikarzów ruskich zaczynał się 1 marca¹⁰), zaczem też data 11 października 1178 r. nie może podlegać redukcyi na 11 października 1179 r. Z tego też powodu błędną jest data Linniczenki¹¹), który w rozwiązaniu podanej w latopisie daty od stworzenia świata 6686 dopuścił się omyłki o jeden rok. Że w lato-pisie nie ma zarejestrowanego żadnego faktu z r. 1179, i po wypadkach z r. 1178 następują zaraz wypadki z r. 1180, w tem nie widzę poparcia mniemania Linniczenki, albowiem tego rodzaju luki zachodzą często w latopisach, a nie brak ich i w hipackim. Z zestawienia dat dziennych, jak one w opowieści zdarzeń z roku 1178 kolejno po sobie następują w latopisie¹²), a mianowicie: 13 czerwca, 11 października, sierpień, 16 stycznia, 8 listopada, nie można też wysnuwać wniosku, jakoby przez przeoczenie zapomniano tu rozdzielić fakta pod jednym rokiem ściągnięte, na dwa lata, t. j. na rok 1178 i pominięty w latopisie rok 1179; gdziekolwiekbądź bowiem zechcielibyśmy pociągnąć granicę roczną, zawsze pozostanie brak porządku w następstwie dat dziennych; możemy tedy równem prawem przyjąć, że wszystkie daty dzienne odnoszą się do tego samego roku,

1

Grotefend, Stammtafeln I. 11. — 2) Zupełnie analogiczną omyłkę popełnili nieznający stosunków polskich

2

kopiści Latop. Hipac. w zapisce z r. 6737 (1229, str. 503), gdzie czytamy: Lestko... ubijen byst Swiatopołkom, Odowyczcm i Wołody-

3

sławom zamiast Odowyczem Wołodysławom. — 3) Str. 521. — 4) Teraturgema, Kijów, 1638, str. 58. — 5) Tatiszczew, Ist.

4

Ross. III. 235, także Wagilewicz, Geneal. 60. — 6) Str. 414. — 7) Wyjaśnienie powyższe zawdzięczam uprzejmości X. prof.

5

Em. Ogonowskiego. — 8) Stos. Kazim. Spraw, z Rusią 14. — ⁹) Ibid. 14 uw. 2. — 10) Chmiel, Przycz. do chronol. Ne

6

stora, Pam. słuch. uniw. Jagiell. 334; Grotefend, Handb. d. hist. Chronol. 29. — U) Wzaimn. otnosz. 64. — 12) Str. 412. 414

7

(bis). 415 (bis).