0385

370

WŁODZISŁAW BIAŁY.

VII. 20.

Opowieść o wojennych czynach Włodzisława w Polsce zamyka Janko z Czarnk.^Ł) szczegółem o kapi-lulacyi Złotoryi. W jakim czasie fakt ten zdarzył się, na pewno niewiadomo; niewątpliwie w r. 1376, gdyż pod tą datą mówi kronikarz ^{1 2}) o rozpoczęciu oblężenia Złotoryi przez Sędziwoja z Szubina, a zapewne w drugiej połowie lub nawet pod koniec tegoż roku, albowiem śmierć Kaśka szczecińskiego skutkiem ran podczas oblężenia tego grodu odniesionych nastąpiła 2 stycznia 1377 r. (X 8.). Po kapitulacyi, dodaje Janko^{3 4}), Włodzisław udał się na Węgry do Ludwika i tamże odsprzedał mu pretensye do Gniewkowa za 10000 złotych, do czego w dodatku otrzymał pewne opactwo benedyktyńskie na Węgrzech (ąuandani abbaciam in Pannonia ordinis sancti Benedicti recipiens ab eodem). Bliższą datę tego układu podaje Rocz. Toruń.^J), według którego sprzedaż Gniewkowa i zobowiązanie do wypłaty sumy pieniężnej Włodzisławowi, redeunti ad monachatum, nastąpiły r. 1377, in guadragesima, post Iudica, a więc między 16 a 28 marca³). W dokumencie Ludwika węgierskiego z r. 1378 ^fi) nazwany jest Włodzisław nunc gubernator abbacie monasterii S. Martini de Sacro Monte Pannonie; podobnież w dokumencie jego żony Elżbiety z r. 1379 ⁵), nadto w innych dokumentach z tego czasu, dotąd nieogłoszonych drukiem, o których bardzo tylko niedokładną posiadamy wiadomość w naszej literaturze⁶). Benedyktyńskie opactwo u św. Marcina in monte Pannonie (Martinsberg) jest. tedy owem opactwem, o którem wspomina Janko z Czarnk. i Rocz. Toruń. Przypuszczalnie otrzymał je Włodzisław już w najkrótszym czasie po umowie z marca 1377 r., co potwierdza także okoliczność, że właśnie r. 1377 umarł poprzedni opat tegoż klasztoru Dominik⁹), po którym Włodzisław snąć bezpośrednio nastąpił.

Po raz ostatni jako opat klasztoru na Górze św. Marcina wspomniany jest Włodzisław w dokumencie Elżbiety węgierskiej z 2 października 1379 r.¹⁰). Według Janka z Czarnk. ^u) już dnia 20 października tegoż roku odebrał Włodzisław w Gdańsku od pełnomocników Ludwika resztę sumy dłużnej za odstąpione księstwo gniewkowskie¹²). Na czas między 2 a 20 października 1379 r. przypada tedy porzucenie klasztoru na Górze św. Marcina i podróż Włodzisława do Gdańska; porzucenie nastąpiło zatem w najbliższym czasie około 2 października.

0 dalszych losach Włodzisława podaje Janko z Czarnk.¹³) jeszcze tylko jeden szczegół: że po odbiorze rzeczonej sumy udał się do Lubeki; lecz „co dalej przedsięwziąć zamierza, niewiadomo“. Skądinąd okazuje się, że Włodzisław powrócił wnet do Dijonu, gdzie przybrawszy habit zakonny, pędził kilka dalszych lat życia. Jako zakonnik dijoriski poświadczony jest w tym okresie po raz pierwszy w akcie notaryusza Jana Gerarda de Maroilles z 5 marca 1382 r. ^u). Data powrotu jego do Dijonu da się jednak na podstawie innego dokumentu cofnąć jeszcze bardziej wstecz. Jest to akt, opatrzony datą miesiąca kwietnia 1375 r. (die... mensis Aprilis anno Domini MCCCLXXV)_J wystawiony przez Wilhelma, opata Benedyktynów w Dijonie, w którym stwierdza, iż Włodzisław, zakonnik tegoż (dijońskiego) klasztoru zakupił w dożywocie jedne z prebend w tamtejszym klasztorze¹³). Ponieważ w r. 1375 Włodzisław był niewątpliwie w Polsce, przeto przyjmowano, iż data dokumentu według naszej rachuby odpowiada dacie kwietnia 1376 r.^1B), co w istocie nie byłoby rzeczą niemożliwą, gdyż we Francyi zaczynano wówczas liczyć rok od wielkiejnocy ¹⁷), a w r. 1376 Wielkanoc przypadała dopiero na 13 kwietnia. Wszakże i taka emendacya do niczego nie prowadzi, albowiem jeszcze w kwietniu 1376 r. Włodzisław walczył na Kujawach. Dokument rzeczony nie istnieje już dziś w oryginale, i znamy go tylko z przedruku (w Gallia Christiana); snąć zaszła tutaj omyłka drukarska, którą sprostować bezwarunkowo należy. Omyłka mogłaby polegać na tem, że w dacie rzeczywistej aktu opuszczono lub dodano jedno X, a więc, że dokument pochodzi z r. 1365 albo 1385; wszelako ani jedna ani druga poprawka nie da się utrzymać; albowiem w r. 1365 Włodzisław nie był jeszcze w żadnych stosunkach z Dijonem, a w r. 1385 dopiero

1

Mon. Pol. II. 660. — 2) Ibid. II. 658. — 3) Ibid. II. 660. — 4) Script. rer. Pruss. III. 103. — 5) Mniemanie

2

Lenka, Wtad. Biały 153, jakoby ugoda zawartą została po 15 maja 1377 r., jest tedy nieuzasadnionem. — 6) Katona, Hist.

3

crit. X. 588. — 7) Pór, A Piasztok es a Magyar Anjouk kózotti rokonsag. Szazadok 1892, 235 uw. 3. — 8) Leniek. Wład.

4

Biały 154. Żałować należy, że autor, który o powyższych dokumentach miał wiadomość listowną, nie podał przynajmniej ich

5

20 października 1380 r. — 13) Mon. Pol. II. 689. — 14) Bartkowski, Wspomn. hist. o Wład. Biał. 268. — I^{7 8}) Ibid. 267. —

6

lfi) Ibid. 253. 254. 267. — 17) Grotefend, Handb. d. hist. Chronol. 27.

7

regestów wraz z dokładnemi datami. — 9) Ibid. 153. — 10) Pór, A Piasztok es a Magyar Anjouk kózotti rokonsag, Szazadok

8

1892. 235 uw. 3. — H) Mon. Pol. II. 689. — 12) Długosz. Hist. Pol. III. 387 mylnie twierdzi, jakoby fakt ten zdarzył się