0021

13

Cmentarz Powązkowski, w początkach zwany polomym cmentarzem, przeznaczony był na chowanie parafijan zmarłych w parafijach: Ś-go Jana, Panny Maryi i Ś-go Jerzego, dla których osobne miejsca na tym cmentarza oddzielone były.

W roku 1830 powstał trzeci cmentarz pod nazwą Ujazdowskiego, ale po ośmiu latach zamknięty; tak więc, gdy wcześniej jeszcze, bo w r. 1826 zamknięto cmentarz Święto-krzyski, Powązkowski został głównym cmentarzem do chowania ciał zmarłych rzymsko-katolickiego wyznania (*).

Temu też szczegółowy poświęcamy najprzód opis.

Przy kościele są dwa dzwony. Jeden ważący funtów 283, sprawiony z funduszu pokladnego, ma napis: „Alezander Josephus die 27 Junii 1847, ab Antonio Melchiore Fijałkowski Episcopo Hermopolitanensi consecratus Eclesiae et Coemetario Povoscoviensi designatus”. Drugi dzwon mniejszy, przeniesiono z cmentarza Ujazdowskiego.

Gdy kościółek Powązkowski założony przez Stanisława Augusta nadniszczał, ozdobnie go odnowiono w zupełności, i w roku 1850 dnia 22 Września otwarto dla pobożnych, po uroczystej konsekracyi. (Obszerny opis w tćj mierze, znajdzie czytelnik w Kuryerze Warszawskim z r. 1850 Nr. 249 i 250).

W miejsce dawnego, a malowanego tylko ołtarza wielkiego, stanął wspaniały, przyozdobiony dwoma kolumnami ołtarz murowany, i odnowiono obraz godny uwagi, pędzla Józefa Wahla polaka, a ucznia Bacciarellego.— Obraz ten wyobraża patrona świątyni, S-go Karola Boromeusza, a na pierwszym planie, przywodzi na pamięć history ę Stanisława Augusta, i to ocalenie jego przez Kuźnię , które spowodowało zamówienie obrazu przez Księcia Prymasa Michała Poniatowskiego brata króla; i ofiarowanie go temu kościołowi w roku 1793. Nie przeczuwał wtedy Prymas dawca, że w rok niespełna, spocznie w katakumbach powązkowskich.

(') ‘ Cmentarz pod nazwą Jazdowshi, (Ujazdowski) dla chowania ciał zmarłych chrześcijan parafii Świętego Aleksandra przeznaczony, blizko folwarku Koszyki położony, założony został z woli J. C. M. Wielkiego Księcia Konstantego w roku 1830, a poświęcony w roku 1831, a to z uwagi: że miejsce dla chowania ciał zmarłych, przeznaczone dla parafijan parafii Ujazdowskiej, po zniesieniu cmentarza tegoż nazwiska, naznaczone przy cmentarzu Swięto-krzyskim, było jak i cały cmentarz, niedogodne z przyczyny zbyt wilgotnego i twardego gruntu, jakoteż dla zbytniej odległości parafijan zamieszkałych nad Wisłą. Cmentarz ten zamknięty zupełnie został, i wzbroniono chowanie ciał od dnia 1 Października 1838 roku.

Dodamy tu, że przy rozbieraniu kościółka Ujazdowskiego w roku 1818 spoczywające tamże zwłoki Księcia Kazimierza Poniatowskiego (starszego brata Króla Stanisława Augusta) Podkomorzego Wielkiego Koronnego, zmarłego dnia 13 Kwietnia 1800 roku w wieku 79 lat; przeniesiono i pochowano w katakumbach dolnego kościoła Świętego Krzyża (w miesiącu Wrześniu 1818 r.). Dotąd jednakże gdzie złożone zostały, żadnego napisu nie ma.

Dodajemy tu wiadomość o cmentarzu istniejącym dawniej przy kościele Ujazdowskim.

Podług Taryffy miasta Warszawy z roku 1784, która była uskuteczniona do pierwszego numerowania domów w tem mieście, taką znajdujemy o tym cmentarzu wiadomość na str. 145 M S.

Numer 1719, plac z górą na którym rezydeucya W. J. X. Bogusława Rachowicza Kanonika Inflantskiego, Proboszcza Ujazdowskiego znajduje się, ma od frontu ulicy Ujazdowskiej łokci koronnych 193 ćwierci 2.

Cmentarz i wejście do kościoła Ujazdowskiego pod tytułem S-tej Małgorzaty będącego, ma od frontu tejże ulicy łokci 75 ćwierci 3.

Plebanija, cmentarz i kościół (pisze P. Alex. Wejnert w udzielonej mi notatce) leżały między possessyą Nr. 1718 składającą się w roku 1784, z dworku drewnianego Księżnej Lubomirskićj, Marszałkowej W. Kor. a Nr 1720 składającym się z oficyn i wjazdu pałacu Belwederem zwanego.

Kościół Ujazdowski rozebrany został wówczas, gdy wzniesiono kościół Świętego Aleksandra i parafija Ujazdowska przeniesioną do niego została.

Prawdopodobnie że i cmentarz dawny Ujazdowski istniał do chwili rozebrania kościoła.

Podług tejże Taryffy do probostwa Ujazdowskiego należały następujące posiadłości:

1.    Nr. 1716 dómek w którym organista mieszkał.

2.    Nr. 1717 domek drewniany z komornikami.

B. Grunta aż do okopów mające szerokości od frontu ulicy Ujazdowskiej łokci koronnych 168.