0084

MIESZKO II LAMBERT iż. RYKSA); X. N.

II. 6. 7.

m

0 dacie śmierci Ryksy przechowały się sprzeczne przekazy. Jeszcze w wieku XVII w tumie koloń-skim, gdzie Ryksa wbrew zarządzeniu wydanemu za życia, pochowaną została przez arcybiskupa Annona, istnieć miał nagrobek, podający jej śmierć pod r. 1057. Co do dnia śmierci, umieszczonego na nagrobku istnieje sprzeczność pomiędzy podaniem Geleniusa^{1 2 3 4 5}): 5 kwietnia (Nonis Aprilis) i Tolnera²): 24 marca (nono Kai. Apriles). Dzisiaj nagrobku tego niema już w Kolonii; jest tylko nowy, w bieżącym wieku rzeźbiony, z napisem łacińskim, podającym datę śmierci r. 1057, 12 kwietnia (II. Id. Apr.) i polskim, podającym tylko rok śmierci 1057 bez oznaczenia dnia, ustawiony tamże staraniem hr. Al. Przeździeckiego³). Oba napisy oparte są na przekazie Geleniusa, pierwszy z błędną datą dnia (przez nieporozumienie), gdyż według Geleniusa pierwotny nagrobek podawał datę śmierci pod dniem 5 kwietnia, a datę pogrzebu pod dniem 12 kwietnia. Cokolwiekbądź, zarówno nagrobek pierwotny, jeżeli napis jego dobrze został odczytany przez Geleniusa, jako też nagrobek dzisiejszy zawierają błąd tak co do roku jako też i dnia śmierci. Starszy Rocz. Brunw.⁴) podaje bowiem śmierć Ryxy dopiero pod r. 1063; pod tymże samym rokiem, a dniem 21 marca (XII. Kai. April.) każe jej umierać Fund. mon. Brunw.⁶); nowszy Rocz. Brunw.⁶) ma datę śmierci 1063, 26 marca (VII. Kai April.); datę dnia, która tutaj różni się od poprzedniej, łatwo poprawić, uwzględniwszy, że pisarz nowszego Rocznika wypisał przez pomyłkę VII. zam. XII. Kai. April. W końcu Nekr. kat. Koloń.⁷) podaje również pod dniem 21 marca zapiskę nekrologiczną: Rigza regina, soror Herimanni archiepiscopi Co-loniensis, odnoszącą się, jak wynika z przytoczonego określenia, niewątpliwie do naszej Ryksy. Nekr. Akwisgr.⁸) ma datę o jeden tylko dzień późniejszą, t. j. 22 marca. Cały szereg źródeł, pośród których przynajmniej trzy niezależne od siebie grupy rozróżnić należy (źródła brunwilerskie, Nekrol. Koloń. i Nekr. Akwizgr.), i to źródeł o losach Ryksy najlepiej poinformowanych, podaje tedy zgodnie datę zgonu jej pod dniem 21 marca 1063 r.; skąd wynika, że przekaz Geleniusa na uwzględnienie nie zasługuje. Możemy go zaś odrzucić tem snadniej, że nie mamy pewności, azali Gelenius, którego prace są bardzo pobieżne⁹), napis nagrobkowy dobrze odczytał, a powtóre, gdyby nawet pod tym względem nie było zarzutu, czy ów nagrobek pierwotny, dziś zatracony, został współcześnie, czy też później dopiero wystawiony, w którym to ostatnim wypadku przekaz jego tem mniej zasługiwałby na uwzględnienie.

7. N. N.

Według Thietmara ¹⁰) trzecią córkę z Emnildy wydał Bolesław za syna W. księcia ruskiego; na innem miejscu tenże sam kronikarz opowiada¹¹), iż W. książę kijowski Włodzimierz jednego z synów swoich ożenił z córką Bolesława. Synem tym, jak wynika z dalszego ustępu Thietmara¹²), był Świętopełk¹³). Imienia córki Bolesławowej nie przekazuje ani Thietmar ani źródła polskie lub ruskie; niemniej też nic niewiadomo o dacie jej urodzenia. Z porządku, w jakim wylicza ją Thietmar pośród córek Emnildy, wynika, że musiała być młodszą od dwu pierwszych, gdy zaś urodziny tamtych przypadają na lata 988 i 989, zaraz potem zaś z kolei idą urodziny Mieszka II 990 r. (II. 4. 5. 6.), przeto najwcześniejszą datą, pod którą możnaby położyć jej urodziny, będzie rok 991; gdy zaś z drugiej strony małżeństwo jej trzeba uważać za dokonane przed połową r. 1015, przeto przyjmując dla niej na czas ślubu wiek conajmniej lat 14, wypadnie jako ostateczną możliwą granicę urodzin położyć rok 1001. Do bliższego określenia daty 'W obrębie owego dziesięciolecia 991—1001 brakuje wszelkich podstaw.    .    •    '

Co do daty z a ś 1 u b i n, przypuszczano ¹⁴), że wyprawa Bolesława na Ruś, przedsięwzięta r. 1013, stała w związku z zawartem już poprzednio małżeństwem jego córki z Świętopełkiem; wszelako związku

1

De admir. sacr. Colon. 1645. 677. — 2) Hist. Palat. 260. — 3) Por. Przeździecki, Grobowiec Ryksy, w Bibl.

2

Warsz. 1848. IV. 41 i n. i tegoż Ślady Bolesławów 9 i n. — 4) Mon. Germ. SS. XVI. 725. — 5) Ibid. SS. XIV. 140. —

3

6) Ibid. SS. II. 216. — 7) Bóhmer, Fontes III. 342. — 8) Przytoczony u Griinhagena, Schles. Reg. I. 14; wyda

4

nia nekrologu samego nie miałem pod ręką. — 9) Por. Roepell, Gescb. Pol. 664J— 10) Cbron. 96. — U) Ibid. 236. —

5

12) Ibid. 257. — 13) Właściwie, syn Jaropołka, starszego brata Włodzimierza Wielkiego, który wdowę po Jaropołku w stanie

6

brzemiennym pojął za żonę; owocem tej brzemienności był Świętopełk. Por. Linniczenko, Wzaimnyja otnoszenia Rusi i Polszi

7

-46. — 14) Roepell, Gesch. Pol. 145 uw. 11.